دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 208

با توجه به آنچه گذشت ، برای ما علم و یقین حاصل است که حدیث معروف و منسوب به پیغمبر (ص ) که در آن آمده است : فعلیکم بسنتی و سنه الخلفاء الراشدین المهدیین عضوا علیها بالنواجذ ، یعنی تاءکید می کنم که سنت مرا و سنت خلفای راشدین را محکم گرفته ، با چنگ و دندان نگهدارید (777)، امکان ندارد که درست باشد، هر چند که این حدیث در کتابهای صحیح و مسانید مکتب خلفا آمده باشد. زیرا که ما در سنتهای خلفای راشدین مواردی را سراغ داریم که آشکارا با سنت پیغمبر خدا (ص ) مخالف است . و رسول خدا (ص ) هرگز فرمان نمی دهد که به سنتی عمل شود که با سنت حضرتش مخالف باشد. از این گذشته ، ایرادهای دیگری نیز بر این حدیث وارد است که در زیر به آنها می پردازیم .

ایرادهای وارد بر حدیث پیروی از خلفای راشدین

1. پیش از این ، و در جلد نخستین همین کتاب در بحث مصطلحات امامت و خلافت دریافتیم که لفظ خلیفه در قرآن و حدیث شریف پیامبر خدا (ص ) و گفتگوهای میان مسلمانان صدر نخستین تا زمان روی کار آمدن خلیفه دوم ، به معنای حاکم و فرمانروای کل اسلامی - انگونه که در قرون بعد از آن فهمیده می شد - نبوده بلکه این لفظ در قرآن و حدیث نبوی و گفتگوی میان مسلمانان تا زمان خلافت عمر، در معنای لغوی آن ، یعنی جانشین شخص و به صورت اضافه بر اسمی دیگر که بعد از لفظ خلیفه در کلام ذکر می شد می آمده تا معنای خلیفه آن شخص را برساند.

بنابراین

اگر لفظ خلیفه در حدیث منسوب به پیغمبر یا یکی از افراد آن زمان به معنی حاکم و فرمانروای بزرگ اسلامی آمده باشد، یقین خواهیم داشت که آن حدیث ساختگی است .

همچنین ، از آنجایی که توصیف خلفای چهارگانه صدر اسلام به راشدین پس از روی کار آمدن برخی از خلفای زور گو و خودکامه بنی امیه و بنی عباس و نشستن آنها بر مسند قدرت بود، که به وسیله پیروان مکتب خلفا به چهار خلیفه نخستین داده شده و ایشان را راشدین توصیف کرده اند، در اینجا نیز در می یابیم که هر حدیثی که چهار خلیفه نخستین را به راشدین توصیف کرده باشد، پس از سپری شدن دوران خلافت همان چهار خلیفه نخستین ساخته و بر سر زبانها انداخته شده است .

2. این حدیث تصریح می کند که پیامبر خدا (ص ) سنت خلفای راشدین را در ردیف کتاب خدا و سنت حضرتش و همسنگ با آنها قرار داده و آن را مصدری معتبر برای تشریع اسلامی معرفی کرده است . و بدیهی است که چنین کاری از پیامبر اسلام سخت به دور است .

3. به فرض اینکه پیغمبر خدا (ص ) دستور به پیروی از سنت خلفای راشدین داده باشد، لازمه چنین دستوری پیروی از قوانین ضد و نقیض خواهد بود؛ زیرا امیرالمؤ منین علی (ع ) در میان آن چهار نفر راشدین است و دیدیم که او با سنت دو خلیفه ، یعنی عمر و عثمان ، در موضوع عمره تمتع آشکارا مخالفت کرده و دیگران را هم به مخالفت با آن واداشته است . پس با این حساب رسول

خدا (ص ) در عین حالی که به انجام کاری فرمان داده ، همزمان به نهی همان کار امر فرموده است . و صدور چنین دستوری ضد و نقیض از رسول خدا (ص ) به دور است .

با توجه به همه اینهاست که می گوییم این حدیث سرآغاز احادیثی است که در تاءیید سیاست خلفای راشدین ساخته و بر سر زبانها انداخته اند.