دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 217

و در مصنف عبدالرزاق از قول جابر بن عبدالله آمده است که گفت :

چون مدت توافق شده بین زن و مرد در ازدواج موقت پایان یافت و مایل به ادامه آن بودند، باید که مرد برای زن مهری دیگر تعیین کند. از او پرسیدند: زن چه مدتی را باید عده نگهدارد؟ گفت :

یک طهر یک عده ماهانه البته اگر مباشرتی با او به عمل آمده باشد (785).

و در تفسیر قرطبی نیز از ابن عباس آمده است که گفت : عده در ازدواج موقت یک طهر است و زن و مرد از یکدیگر ارث نمی برند (786).

و در تفسیر طبری از قول سدی آمده است که آیه : فما استمتعتم به منهن (الی اءجل مسمی ) فاتوهن اءجورهن فریضه و لا جناح علیکم فی ما تراضیتم به من بعد الفریضه ان الله کان علیما حکیما . یعنی پس چون از ایشان بهره گرفتید، مهر تعیین شده را، که مزد آنهاست ، به ایشان بپردازید و بر شما بحثی نیست

اگر بعد از معین کردن مهر به چیزی دیگر با هم تراضی نمایید که بی گمان خداوند دانا و حکیم است (787). درباره ازدواج موقت است که مرد، زنی را به شرط مدتی معین به ازدواج خود درمی آورد و دو گواه بر این ازدواج شاهد می شوند و ازدواج ، با موافقت و اجازه سرپرست آن زن صورت می گیرد. و چون مدت پایان یافت ، مرد را بر آن زن حقی نیست و آن زن آزاد است . اما ملزم است که رحم خود را از نطفه ای که - احتمالا - در آن نهاده شده است پاک کند. یعنی اگر باردار شده ، تا وضع حمل درنگ کند. و میراثی هم بین ایشان وجود ندارد و هیچکدام از دیگری ارث نمی برد (788).

در تفسیر کشاف زمشخری آمده است که گویند آیه مزبور درباره ازدواج موقت سه روزه آمده و اعتبار آن تا هنگامی بوده که خداوند مکه را بر پیامبرش - علیه الصلاه والسلام - گشوده و سپس نسخ شده است ! و آن به این صورت بوده که مرد زنی را با تعیین مدتی معین ، یک شب یا دو شب و یا یک هفته ، و در برابر مبلغی چون پیراهن و غیر آن به ازدواج خود در می آورده و پس از رفع نیازش او را رها می ساخته است . و از این رو متعه نامیده شده که مرد از زن کام می گیرد و از او در برابر آنچه به وی تقدیم داشته ، بهره مند می شود (789)

ازدواج موقت در فقه مکتب اهل بیت (ع )

متعه النساء یا ازدواج موقت عبارت است از

اینکه زن خود را شخصا یا به وسیله وکیلش ، و چنانچه صغیر باشد، توسط سرپرستش با مهری معلوم و مدتی معین به ازدواج مردی در می آورد، به شرطی که از لحاظ نسب و سبب و یا همشیرگی و یا در عده دیگری بودن و یا شوهر داشتن ، مانعی شرعی وجود نداشته باشد. و در پایان مدت از یکدیگر جدا می شوند، و یا اینکه مرد بقیه مدتش را می بخشد و از او جدا می شود. و زن پس از جدا شدن ، در صورتی که به سن یاسئگی نرسیده باشد و دوره ماهانه می بیند، باید دو نوبت عادت ماهانه نگهدارد و در غیر این صورت ، عده او چهل و پنج روز خواهد بود که باید درنگ کند. و این در صورتی است که مباشرتی به عمل آمده باشد، والا نگه داشتن عده لازم نیست . و چنانچه از این ازدواج فرزندی به هم برسد، چنین فرزندی از همه امتیازهای فرزند حاصل از ازدواج دائم برخوردار خواهد بود (790).