دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 231

که این طور است ، از عمویت بپرس (839)!

در کتاب جمهره انساب ابن حزم آمده است که فرزندان امیه بن خلف جمحی عبارت بودند از: علی ، صفوان ، ربیعه ، مسعود، سلمه . مادر معبد، فرزند سلمه ، ام اراکه می باشد که سلمه در دوران خلافت عمر یا ابوبکر، او را به ازدواج موقت خود درآورد و معبد از این ازدواج به وجود آمد. فرزند صفوان بن امیه نیز عبدالله اکبر است و...(840)

پس این گفتگو بین ابن عباس و ابن صفوان ، یعنی همین عبدالله اکبر، صورت گرفته ، و در مقابل زیر بار نرفتن عبدالله ، ابن عباس به او گفته است : پس برو و از عمویت بپرس ! و نیز به او گفته : مگر ام اراکه را فراموش کرده ای ؟ به خدا قسم که همین معبد، فرزند او، از ازدواج موقت به دنیا آمده است . و نام مردانی را می برد که از طریق متعه به دنیا آمده اند.

بین ابن عباس و عبدالله بن عمر

مطالبی را که در این مورد از عبدالله بن عمر آورده اند با هم اختلاف دارند. مثلا احمد بن حنبل در مسندش از قول عبدالرحمن بن نعیم اعرجی آورده است که گفت من نزد ابن عمر نشسته بودم که کسی از چگونگی ازدواج موقت از او پرسید. عبدالله به خشم آمد و گفت : به خدا سوگند که ما در زمان پیامبر خدا (ص ) نه زناکار بودیم و نه فاسد...(841).

اما در مصنف عبدالرزاق آمده که به عبدالله عمر گفتند: ابن عباس ، ازدواج موقت را جایز می داند. عبدالله عمر پاسخ داد: فکر نمی کنم که

ابن عباس چنین چیزی گفته باشد! گفتند: آری به خدا سوگند که او چنین گفته است . گفت : به خدا قسم که او چنین چیزی را در زمان عمر بر زبان نیاورده و اگر عمر زنده بود، با تنبیه مایه عبرت دیگرانتان می ساخت . و ما چنان کسی را جز زناکار نمی دانستیم (842)!

و در مصنف ابن ابی شیبه و الدر المنثور سیوطی آمده که از عبدالله عمر رض درباره ازدواج موقت سئوال کردند. او گفت : حرام است ! گفتند: ابن عباس می گوید حلال است ؟ گفت : پس چرا در زمان عمر، حتی زیر لب چنین چیزی را نمی گفت (843)؟

و در سنن بیهقی پس از لفظ حرام است ابن عمر آمده : بدانید که اگر عمر - بن خطاب رض کسی را به چنین اتهامی می گرفت ، سنگسارش می کرد (844)!

تلاش گسترده دیگر پیروان مکتب خلفا درباره متعه