دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 268

و یا در اجازه نامه ای که شیخ علی نیلی در سال 791 هجری به نام ابن فهد صادر کرده ، شیخ خود را که فرزند علامه حلی است چنین یاد می کند: شیخنا المولی الامام العلامه خاتم المجتهدین ... (978).سرانجام در برخی از این اجازه نامه ها، گاهی گواهی می شود که شخص فارغ التحصیل به درجه اجتهاد نائل شده است . از آن جمله مرحوم محمد باقر مجلسی

است که در تاریخ 1085 هجری در اجازه نامه ای که به نام نواده خودش خاتون آبادی برای روایت مؤ لفاتش صادر کرده است ، تصریح نموده که به او درجه اجتهاد رسیده است (979). و در این اواخر گاه فقهای مکتب اهل بیت گواهینامه های ویژه ای برای شاگردان خود به عنوان رسیدنشان به درجه اجتهاد صادر می کنند.

به این ترتیب اصطلاح اجتهاد و مجتهدین به عرف پیروان مکتب اهل بیت راه یافته که در حقیقت چیزی بجز اشتراک اسم بین دو مکتب نمی باشد. ولی با این وصف ، همین اشتراک اسمی هم برخی از اخباریون از پیروان مکتب اهل بیت را دچار تو هم کرده و آن را به دیدگاههای شاذ و نادر کشانیده است که در اینجا مجالی برای بیان آن نیست .

پس هر دو مکتب اگر چه در چنین عنوانی مشترکند، ولی در معنای آن سخت با هم اختلاف دارند. و این از آن جهت است که فقهای مکتب اهل بیت به هیچ وجه بر هیچیک از اصول فقهی که پیروان مکتب خلفا بر اساس رای مجتهدین آن مکتب بنیان نهاده اند، اعتمادی ندارند، بلکه در استنباط احکام تنها به قرآن و سنت متکی می باشند. و این مطلبی است ، که به خواست خدا، در بحث آینده بتفصیل درباره آن سخن خواهیم گفت .

بخش چهارم : قرآن و سنت ، مصادر تشریع در مکتب اهل بیت (ع )

توضیح

اگر بخواهیم از مدرک احکام در مکتب اهل بیت ، بعد از قرآن ، بحث کنیم ، ناگزیر به مراجعه در مدارک تحقیقی در این مکتب می باشیم ؛ همان طور که همین شیوه را در فهم جهتگیری مکتب خلفا به کار برده ،

به مدارک تحقیقی آنها در مکتب خودشان مراجعه کرده ایم . زیرا رعایت امانت در مباحث علمی همین شیوه را ایجاب می نماید.

اینک چون به مدارک تحقیقی در مکتب اهل بیت مراجعه می کنیم ، می بینیم که پیشوایان آن در بیان احکام اسلامی اعتمادی به رای و نظر شخصی - اجتهاد به اصطلاح مکتب خلفا - ندارند؛ بلکه اتکا و استناد ایشان به میراثی است که از پیامبر خدا (ص ) به نام حدیث و سنت در کتابهای ویژه به آنها رسیده است .

ائمه اهل بیت (ع ) در بیان احکام ، به راءی شخصی اعتمادی ندارند