دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 284

امام (ع ) در احادیث متعددی تاکید می کند که در مصحف فاطمه از قرآن چیزی نیامده است ، تا به خاطر لفظ مصحف ، امر بر مردم مشتبه نشود؛ همچنان که در زمان ما چنین شده است !

آنچه در این بخش درباره مدارک علوم در مکتب اهل بیت (ع ) آوردیم ، بنا به قاعده : اثبات شی ء نفی ما عدا نمی کند، به این معنی نیست که مدارک علوم ائمه اهل بیت (ع ) تنها همینها می باشند و بس . کما اینکه از امام موسی کاظم (ع ) آمده که آن حضرت فرموده است : مبلغ علمنا علی ثلاثه وجوه : ماض و غابر و حادث . فاما الماضی فمفسر، و اما الغابر فمزبور، و اما الحادث فقذف فی القلوب ، و نقر فی الاسماع ...

کمال

علم ما شامل سه قسمت است : گذشته و گذرا و حادث . اما گذشته امری است توضیحی و تشریحی ، گذرا علمی به ثبت رسیده و مسجل ، اما علوم حادث و شدنی ، علومی است که در دل ما افکنده می شود و به گوشهایمان برخورد می کند، و این قسمت سوم بالاترین حد دانش ماست و هیچ پیامبری پس از پیامبر ما نخواهد بود (1078).

شرح و تفسیر این حدیث

علامه مجلسی این حدیث را در مرآه العقول شرح کرده که فشرده آن از این قرار است : مبلغ علمنا یعنی مرز نهائی و کمال دانش ما یا مرز شروع و خاستگاه آن . ماض به مهنای علم به امور گذشته است . غابر به معنای علم به امور آینده است واژه غابر به معنی باقیمانده با واژه ماضی به معنی گذشته از اضدادند.

فاما الماضی فمفسر یعنی علوم گذشته را پیامبر خدا (ص ) برای ما تشریح و تفسیر فرموده است .

و اما الغابر فمزبور، یعنی علوم مربوط به آینده حتمی که در جامعه و مصحف فاطمه و غیره که برای ما آمد، و شرایع و احکامی که درون آنها و یا در یکی از آنها است .

و ما الحادث یعنی پیش آمدهای تازه و حتمی، یا علوم ومعارف ربانی یا تفصیل مجملات .

فقذف فی القوب یعنی از راه الهام و بدون واسطه فرشته ای و تنها از سوی خدای تعالی در دل افکنده می شود.