دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 296

سپاس خدای را که هر چه خواهد انجام دهد، نه فرمانش را چون و چرایی است و نه اراده اش را بازدارنده ای . به اشاره چشمها و آنچه در سینه ها بگردد داناست . و درود خدای بر پیامبرش محمد، آخرین پیامبران ، و بر خاندان پاک و پاکیزه او باد. من ، علی بن موسی الرضا، فرزند جعفر، می گویم : امیرالمؤ منین ، که خدای در نیکیها یاورش باشد و وی را به راه راست موفق بدارد، برخی از حقوق ما را که دیگران آن را نادیده گرفته بودند شناخت ، و خویشاوندیهائی را که از هم گسیخته بود، به هم پیوند داد، و دلهائی را که در ترس بود، ایمنی بخشید، و بلکه پس از مردن زنده کرد و پس از نیازمندی بی نیاز گردانید. و اینها همه را به خاطر رضای پروردگار دو جهان انجام داد و پاداشی را از کسی ، بجز خدا، چشم نداشت . و بزودی خداوند پاداش سپاسگزاران را خواهد داد و مزد نیکوکاران را تباه نخواهد کرد.

او، مرا در صورتی که از پس او زنده باشم ، به ولایتعهدی خویش و فرمانروایی بزرگ بعد از خود منصوب کرده است . پس هر کس ، گرهی را که خداوند به استحکامش فرمان داده است ،

بگشاید، و پیوندی را که حضرتش اراده کرده تا محکم باشد از هم بگسلد، حرمت حق را ضایع نموده و حرام او را حلال کرده ، و در این صورت به پیشوای خود ستم کرده و حرمت اسلام را دریده است . گذشتگان چنین بوده اند و از ترس اینکه مبادا دین دچار اختلاف و ریسمان پیوند مسلمانان دستخوش اضطراب گردد، بر لغزشها شکیبایی ورزیده ، بر زیانها زبان اعتراض نگشودند. از آن خاطر که دیر زمانی از دوره جاهلیت نگذشته ، و فرصت طلبان فرصتی مناسب را انتظار می کشیدند تا خشم و نفرت خود را آشکار کرده ، در وارد کردن بلا و مصیبت بر اسلام پیشدستی کنند.

و من خدا را بر خود گواه می گیرم که اگر او مرا به سرپرستی مسلمانان منصوب و خلافت خود را بر عهده من قرار دهد، با همه مردمان ، بویژه خاندان بنی عباس بن - عبدالمطلب ، بر اساس فرمانبرداری از خدا و پیامبر (ص ) بر آنها حکومت کنم . خونی را بناروا نریزم و پرده عفتی را بی مورد مباح نگردانم . دارایی کسی را به ناحق نستانم ، مگر اینکه حدود خدا آن را اجازه داده و و اجابت خدا آن را مباح کرده باشد.

و اینکه مساوات و برابری را برگزیده و در حد توانم به کار بندم و انجام این کار را بر عهده خود، عهد و پیمانی مؤ کد قرار دادم که خداوند مرا به خاطر مسامحه در آن مورد بازخواست قرار دهد که خدای عزوجل می فرماید: و اوفوا بالعهد ان العهد کان مسئوولا. یعنی به عهد و پیمان

خود وفا کنید، که عهد و پیمان مورد بازخواست قرار می گیرد.

و هر گاه بدعتی بگذارم ، یا تغییر و تبدیلی بدهم ، شایسته عقوبت و مستوجب تنبیه باشم . و پناه می برم به خدا از خشم و غضب او، و به او روی می آورم در توفیق به فرمانبرداری از او، تا بین من و نافرمانیش جدایی افکند و به من و دیگر مسلمانان عافیت عنایت فرماید.

با این همه ، جامعه و جفر چیزی به غیر از این می گویند؛ و ما ادری ما یفعل بی ولا بکم ان الحکم الا لله یقص الحق و هو خیر الفاصلین (1138). یعنی و من نمی دانم که بر من و شما چه می گذرد، حکم و فرمان خدای راست که حق را از باطل جدا می کند و او بهترین جدا کنندگان است . اما من امیرالمؤ منین را فرمان بردم و خشنودی او را برگزیدم و خداوند مرا و او را در پناه خود نگهدارد. و خدای را در این مورد بر خود گواه می گیرم ، و گواهی خداوند کافی است .

و من این مطالب را به خط خودم در حضور امیرالمؤ منین - اطال الله بقائه - و فضل بن سهل و سهل بن فضل و یحیی بن اکثم و عبدالله بن طاهر و شمامه بن اشرس و بشر بن معتمر و حماد بن نعمان ، در ماه رمضان سال دویست و یک نوشته ام .

گواهان سمت راست عهدنامه