دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 314

خیزند. اگر حق از آلودگی به باطل آزاد می گردید، اختلافی به وقوع نمی پیوست ، و چنانچه باطل از پوشش حق بیرون می شد و عریان چهره می نمود، باطل بودنش بر حق جویان آشکار می گردید. اما بخشی از حق و قسمتی از باطل گرفته و درهم آمیخته و پوشیده می شود، و اینجاست که شیطان بر هوادارانش چیره می گردد و تنها کسانی نجات پیدا می کنند که مورد رحمت خدا قرار گرفته باشند. من خود از پیامبر خدا (ص ) شنیدم که می فرمود: چه حالی خواهید داشت آنگاه که فتنه ای شما را فرا بگیرد که کودکان را سالمند، و پیران را فرتوت و شکسته گرداند.

مردم به بدعتها عمل کنند و آن را سنت پندارند، به طوری که اگر چیزی از آن تغییر داده شود، مردمان را ناخوش آید و گویند که سنت تغییر داده شد! آنگاه مردمان را زشتیها و ناخوش آیندها فرا رسد و بلایا و مصیبتها سخت تر شود، دودمانها بر باد رود، و فرزندها به اسارت افتند، فتنه چنان ایشان را در هم بکوبد که آتش ، هیزم را و سنگ آسیا، دانه گندم را! در چنان احوالی است که برای غیر خدا به پا خاسته تفقه کنند، و علم را برای به کار بستن آن فرا نگیرند، و با تظاهر به تقوا و دیانت و کارهای آخرت ، آن را وسیله رسیدن به خواسته های دنیا قرار دهند!

آنگاه امیر مؤ منان - علیه السلام - چهره مبارک خود را به سوی کسان و خانواده و یاران صمیمی و پیروانش ، که پیرامون او را گرفته

بودند، بگردانید و فرمود:

فرمانروایان پیش از من دانسته و بعمد کارهایی را بر خلاف پیامبر خدا (ص ) مرتکب شدند و پیمان او را شکستند و سنت حضرتش را تغییر دادند، که امروز اگر من مردم را به ترک آنها بخوانم ، تا وضع را آنچنان که در زمان رسول خدا (ص ) بود بگردانم ، سپاهیانم از گرد من پراکنده شوند و مرا تنها و یا با اندکی از شیعیانم ، که با فضل و برتری من آشنایی داشته ، امامت مرا به موجب کتاب خدای عزوجل و سنت پیامبرش بر خود واجب می شمارند، رها کنند. مثلا اگر فرمان دهم مقام ابراهیم (ع ) را به جای اصیلش که پیامبر خدا (ص ) قرار داده بود، برگردانند. (1245). و یا فدک را به بازماندگان فاطمه (س ) تسلیم کنند (1246). و پیمانه را بر همان مقدار که بوده ، قرار دهند (1247). و زمینهایی را که پیامبر خدا (ص ) به اشخاص بخشیده بود که به آنها تحویل نشد و دستور پیامبر اجرا نگردید، مقرر دارم که به آنها تحویل داده شود. و خانه جعفر را از مسجد جدا کرده به ورثه او برگردانم (1248). و در احکامی که به ناروا صادر شده است ، تجدید نظر کنم (1249). و زنانی را که به غیر حق در اختیار مردان قرار گرفته اند، به شوهران اصلی آنها بازگردانده ، احکام ازدواج و ارث را از نو درباره آنان برقرار سازم (1250)، و فرزندان بنی تغلب را به اسارت بگیرم (1251). و آنچه از زمینهای خیبر قسمت شده است پس بگیرم . و دیوانهای عطایا

را از بین ببرم (1252). و آن چنان که پیغمبر خدا (ص ) می بخشیده ، همه را یکسان ببخشم (1253) و آن را مایه بیشتر توانگر شدن ثروتمندان قرار ندهم . و ارزیابی بر اساس مساحت را از بین ببرم (1254) و ازدواج را بر اساس برابری انسانها قرار دهم (1255). و خمس پیامبر را همان گونه که خای عزوجل معین و واجب فرموده است دریافت کنم (1256). و مسجد پیغمبر (ص ) را به همان شکل که بوده بازگردانم (1257)، و درهایی را که بناروا در آن گشوده شده ببندم ، و آنهایی را که بسته اند از نو بگشایم . مسح بر کفش را به هنگام وضو حرام کنم . و بر نوشیدن نبیذ حد بزنم (1258). و عمره تمتع و نکاح موقت را حلال اعلام کنم (1259). و فرمان بدهم که بر جنازه های مردگان پنج تکبیر بگویند (1260)، کسانی را که رسول خدا (ص ) از مسجد رانده و بعد از آن حضرت بار دیگر به آنجا راه یافته اند، از آنجا بیرون کنم . و آنهایی را که بعد از پیغمبر (ص ) از مسجد آن حضرت بیرون کرده اند و پیغمبر راهشان داده بود، بار دیگر به مسجد راه دهم (1261). مردم را به تسلیم در برابر حکم قرآن واداشته ، طلاق را بر اساس سنت پیغمبر قرار دهم (1262). و زکات را از موارد آن و طبق موازین شرع بگیرم (1263). وضو و غسل و نماز را به مواقع و شرایع و مواضع آن باز گردانم (1264) . مردم نجران را به زادگاهشان (1265)، و اسرای فارس

و دیگر ملتها را به موجب کتاب خدا و سنت پیامبرش (ص ) به سرزمینهایشان باز گردانم ؛ آن وقت است که مردم از گردم پراکنده شده ، مرا تنها می گذارند. چه ، به خدا سوگند من مردم را فرمان دادم که در ماه رمضان بجز برای ادای نماز واجب جماعت تشکیل ندهند، و گفتم که به جا آوردن نماز نافله به جماعت بدعت است . اما برخی از سپاهیانم که به همراه من در جنگ شرکت می کنند بانگ برداشتند: ای مسلمان ! به فریاد برسید که سنت عمر را تغییر دادند! و ما را از به جا آوردن نماز مستحبی در ماه رمضان مانع می شوند! ترسیدم آشوبی در گوشه ای از سپاهیم برپا شود (1266)!! آه که من از عدم هماهنگی این امت با خودم ، و اطاعتشان از پیشوایان دیگر چه ها که دیدم ...(1267)!!

شکایت امام

تا آخر شکایت امام (ع ) در این خطبه که از عدم توفیقش در کشاندن این امت به سنت پیامبرش (ص ) سخن گفته ، و جرعه جرعه شرنگ جانکاه از این همه اندوه را فرو داده ، تا آنجا که آرزوی مرگ کرده و فرموده است :

آخر چه چیز آن مرد بخت برگشته شما را جلو گرفته تا بیاید و مرا به قتل برساند، بار خدایا! آنها از من خسته شده اند و من از آنها؛ آنها را از دست من راحت کن و مرا از دست آنها! آخر چه وقت آن بدبخت می رسد؟ (1268)