دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 318

ولی مصیبت بار تر هنگامی بود که زمام حکومت به دست معاویه افتاد و کارها و بدعتها و تغییرها و تبدیلهایی که در دین اسلام اعمال نمود.

در نتیجه ، احکام اسلامی در پس پرده پنهان ماند و امر بر مسلمانان مشتبه گردید، به طوری که اعاده احکام اسلامی به جامه ، که به وسیله خلفا دستخوش تغییر و تبدیل شده بود، با برداشتی که مسلمانان در تقدیس خلفا داشتند، امری محال و ناممکن می نمود. در چنین اوضاع و احوالی ائمه اهل بیت (ع ) چه کردند؟ و چگونه توانستند احکام اسلامی را بار دیگر به جامعه باز گردانند؟ اینها پرسشهایی است که بعدها مورد بحث قرار خواهند گرفت .

بخش پنجم : فشرده بحثهای دو مکتب درباره مدارک شریعت اسلامی

توضیح

قرآن ، سنت ، فقه و اجتهاد از مصطلحات اسلام و مسلمانان می باشند. قرآن کتاب خداست که آن را ذات باری تعالی بر خاتم پیامبرانش به لغت عرب نازل فرموده است و در مقابل آن ، در لغت عرب ، شعر و نثر قرار دارد. پس هر کلامی که به زبان عربی باشد یا قرآن است و

یا شعر.

به همه قرآن ، قرآن ، و به یک سوره آن نیز قرآن ، و به آیه ای از آن هم قرآن ، و گاهی به قسمتی از یک آیه نیز قرآن گفته می شود؛ همان گونه که به یک دیوان ، یا قصیده ، یا غزل یا رباعی و حتی بیتی از شعر هم شعر می گویند.

قرآن از آن جهت که در کلام خدا و حدیث پیغمبر (ص ) آمده ، اصطلاحی است اسلامی . و دانشمندان بر اساس پاره ای از الفاظ که در مقام توصیف کلامی در قرآن آمده ، آنها را اسامی دیگر این کتاب خدا به حساب آورده اند؛ مانند کتاب ، ذکر.

ابوبکر قرآن را مصحف می نامید. با اینکه چنین نامی در قرآن و حدیث رسول خدا (ص ) نیامده است . از این رو ما مصحف را مصطلحی اسلامی نمی دانیم .

پیامبر خدا (ص ) هر چه از قرآن بر حضرتش نازل می شد، به مسلمانانی که پیرامونش بودند می آموخت . در مدینه به آنها فرمان داد تا قرآن را بنویسند و کلام خدا را به خاطر بسپارند. این بود که مسلمانان به حفظ و به خاطر سپردن قرآن و نوشتن آن بر روی هر چه در دسترس خود داشتند، از پوست و صفحه و استخوان کتف و غیره ، با حرارت و اشتیاق روی آوردند، تا اینکه پیامبر خدا (ص ) از دنیا رفت ، و امیرالمؤ منین (ع ) قرآن را در کتابی جداگانه و مستقل جمع آوری فرمود. برخی از اصحاب نیز، مانند ابن مسعود، قرآنی ویژه خود تدارک دیده بودند.