دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 65

البته نباید از نظر دور داشت که در این آرزوی خلیفه باز هم تبعیض به چشم می خورد! چه ، او در این آرزو نیز مهاجران فقیر را بر بینوایان انصار برتری داده است (254)!

و باز از جمله زیانهای تقسیم بیت المال به صورت پرداختها و بخشش های سالیانه این بود که مسلمانان بعد از آن تاریخ زیر فشار و تعدی مستقیم والیان و فرمانداران قرار گرفتند. زیرا که این والیان و حکام بودند که می توانستند به هر کس که بخواهند ببخشند، و عطای مخالفان خود را قطع نمایند. مانند آنچه در زمان خلافت عثمان اتفاق افتاد، و یا زمان حکومت زیاد بن ابیه (255)، و پسرش عبیدالله بن زیاد (256) در کوفه به وقوع پیوست (257).

5. اجتهاد ابوبکر و عمر در مساءله خمس

موارد اجتهاد ابوبکر و عمر

همان طور که گفته اند، از موارد اجتهاد ابوبکر و عمر محروم ساختن اهل بیت از دریافت خمسشان بوده است ؛ بویژه حق فاطمه زهرا (ع ) دختر پیغمبر خدا(ص ) که ناگزیریم برای درک چگونگی اجتهاد ایشان ، در این مورد مطالب زیر را مورد بحث قرار دهیم

.

نخست الفاظ زکات ، صدقه ، فیی ء، صفی ، انفال ، غنیمت و خمس را از لحاظ لغت و شرع مورد بررسی قرار داده ، سپس به مساءله خمس و حق دختر پیغمبر(ص ) در زمان رسول خدا(ص ) می پردازیم . تا پس از آن بررسی اجتهاد آن دو خلیفه به طور کلی در مساءله خمس ، بویژه حق دختر پیغمبر خدا(ص ) برای ما ساده و آسان شود.

1.زکات

الف : زکات در لغت به معنای رشد، پاکی ، برکت ، تعریف و ستایش آمده است (258). زکاالزرع یعنی محصول رشد کرد و رسید (259): خداوند تعالی می فرماید: اءیها اءزکی طعاما. یعنی : هر کدام غذایشان که پاکیزه تر است . (کهف / 19). و امام باقر (ع ) فرموده است : زکاه الارض یبسها(260). یعنی پاک شدن زمین با خشک شدن آن است . و یا سخن امیرالمؤ منین علی (ع ) که می فرماید: العلم یزکو علی الانفاق (261). یعنی دانش با تعلیم آن به دیگران زیاد می شود. و خدای تعالی در قرآن می فرماید: الذین یزکون اءنفسهم . یعنی آنان که خودستایی می کنند (262).

ب . در شرع ، زکات به چیزی گفته می شود که آدمی از حق خدای متعال - از اموال خودش - به مستحق آن می پردازد، و چنین نامی از آن روی بر آن نهاده شده که در اجرای آن ، برکت و فراوانی در اموال ، پاکی و خودسازی و خیرات و برکات و یا همه آنها امید می رود. چه ، تمامی اینها، یعنی خیرات دنیا و آخرت ، در زکات