دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 96

اما آنچه در آن نامه ها و پیمان نامه ها به عنوان حظ الله و حظ الرسول و یا حق النبی و یا سهم النبی و امثال اینها آمده است ، تفسیرشان در این آیه شریفه می باشد که : واعملوا اءنما غنمتم من شی ء فان لله خمسه و للرسول ... و نیز سنت پیغمبر که بیان کننده و شارح آن است و معین می کند که سهم خدا و سهم پیغمبر در مغنم همان خمس است که حق و حظ و قسمت و بهره ایشان نیز می باشد.

از آنچه تا کنون آورده ایم ، معلوم گردید که رسول خدا(ص )، خود خمس غنایم جنگی و غیر جنگی را می گرفت و از آنها که مسلمان می شدند می خواست تا خمس آنچه را به دست آورده اند، به غیر از مواردی که صدقه یا زکات بر آنها تعلق می گیرد، بپردازند. از این پس به بحث درباره موارد مصرف خمس خواهیم پرداخت .

موارد مصرف خمس در قرآن و سنت

در قرآن کریم

در قرآن کریم آیه خمس صراحت دارد که خمس ، از آن خدا و پیامبرش و نزدیکان و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان می باشد.

اینک ببینیم که ذوی القربی در آیه چه کسانی هستند و اسامی مذکور بعد از آن کیانند؟

1. ذوی القربی

شاءن ذی القربی و قربی و اولی قربی در کلام ، همشاءن پدر و مادر است ؛ همان طور که والدین در هر کجای کلام که بیاید، منظور پدر و مادر کسی است که پیش از آن آمده است ؛ چه ظاهر

و واضح و آشکار، یا به صورت ضمیر، و یا به طور کنایه و در تقدیر.

همچنین لفظ قربی و اءولوه و ذووه که مثال ظاهر آن در این آیه شریفه قرآن است : ما کان للنبی والذین آمنوا اءن یستغفروا للمشرکین و لو کانوا اولی قربی (376).