دو مکتب در اسلام جلد سوم صفحه 306

ولی ما آن را از اصل کتاب

دیات نقل نموده ایم و بین این دو در برخی از مورد اختلاف به چشم می خورد... .

ما می نگریم این اصل یا کتاب ، از همان قرن اول هجری تا زمان خود ما که قرن پانزدهم از هجرت می باشد، در دست محدثین دست به دست می گردد.

گاهی به اصل کتاب مراجعه می کنند و زمانی هم به کسانی که از آن نقل کرده اند. و هرگز پیوندشان با آن قطع نگردیده است ، و آخرین کس از محدثینی که به نسخه اصل آن مراجعه کرده ، محدث نوری (م 1320) است که احادیث آنرا در بخشهای دیات کتاب مستدرک الوسائل خود ثبت کرده است .

تا اینجا نمونه ای از نحوه مراجعه مشایخ حدیث را به کتابهای اصول و دیگر مآخذ حدیثی کوچک در مراجعه شان به کتاب دیات به روایت ظریف آوردیم .

اینک در پایان بحث بجاست تا چگونگی اتصال اسانید مشایخ حدیث را به صاحبان همان کتابهای اصول و دیگر جزوه ها و دفاتر کوچک حدیثی ، و از آنها به ائمه اهل البیت - علیهم السلام - مورد بحث و بررسی قرار دهیم .

پیوستگی زنجیره اسناد بزرگان حدیث در مکتب اهل بیت (ع ) به ایشان

برای درک این معنی ، بررسی برخی از مصطلحات محدثین در این مورد ضروری است . محدثین مراحل دریافت و نقل حدیث را بشرح زیر طبقه بندی کرده اند.

1 - شنیدن از استاد محدث

بالاترین روش ، شنیدن حدیث از زبان شخص محدث است . خواه استاد محدث از روی کتاب خودش بخواند یا اینکه در بیان حدیث از حافظه خود کمک بگیرد. در چنین حالتی شاگرد او در مقام بیان روایت حدیث می گوید: سمعت فلانا یا