راه وحدت امت اسلامی صفحه 120

سلف صالح نیز، برای حفظ نص، در برابر مخالفت ها همچون کسی که «خار در چشم او و استخوان در گلوی او گیر کرده باشد» (1)مقاومت می کردند، تا بلکه اسلام باقی بماند.

در چنین شرایط سخت و فرساینده ای، علی (ع) از یک سو، شاهد ناتوانی مسلمانان در مقابل قدرت منافقان بود و از سوی دیگر، «اهل رده» هر کدام به نحوی جنجال به پا می کردند. با وجود این، ایشان با مشکل اختلاف «مهاجر» و «انصار» روبه رو گردید که هر کدام مدعی این بودند که هر قبیله ای باید امیر و رهبر جداگانه ای داشته باشد. در چنین وضعیت بحرانی، حضرت علی (ع) به این نتیجه رسید که اگر برای اقامه حق مسلّم خویش، قیام کند، اساس دین دچار فساد و تباهی می شود. بدین ترتیب، سکوت را بر قیام ترجیح داد و با برگزیدن پاداش معنوی و اخروی، از ریاستی که حق او بود، اما موجب اختلاف امت می گردید، صرف نظر نمود.

آن حضرت در خانه نشست و سکوت اختیار کرد و بیعت نکرد، تا اینکه آنها به اجبار، ایشان را وادار به بیعت کردند. اما اگر آن حضرت، خود اقدام به بیعت می کرد، اتمام حجت صورت نمی گرفت. ازاین رو، با خودداری از بیعت و در نظر گرفتن حفظ دین و حفظ حق خود، برای دیگران نیز، اتمام حجت و بیان دلیل کرد؛ زیرا آن حضرت دارای اصالت رأی، گسترش علم، سعه صدر، شدت زهد و جوان مردی چشمگیری بود، آن چنان که به امور مادی و دنیوی به هیچ وجه دلبسته نبود و بر این اساس، توانست به اوج و عظمت بلندی دست یابد.