راه وحدت امت اسلامی صفحه 81

خون بها و خسارت های جانی و مالی آنها را جبران کند. علی (ع) نیز، آنها را راضی کرد و حتی مقداری مال هم زیاد آمد که از باب احتیاط و از جانب رسول خدا (ص) آن را بین آنها تقسیم نمود و به حضور پیامبر (ص) بازگشت و عملکرد خود را گزارش داد و آن حضرت نیز، از او ستایش نمود. (1)

به هر حال، وقتی ابوبکر اولین کسی باشد که خطای تأویل گران را عفو و معذور بداند، دیگر کدام مسلمان است که عمل ابوبکر را قبول داشته باشد و دیگر مسلمانان را در خطای خود، معذور نداند!

در گذشته بسیاری از مجتهدان به خاطر صلاح و مصلحتی که برای مسلمانان تشخیص می دادند، مسائل اسلامی را با سلیقه شخصی خود تأویل و تفسیر می کردند و مسلمانان هم به پیروی از آنها، نه تنها اجتهاد آنها را می پذیرفتند، بلکه تمام احکام دینی خود را نیز، از آنها دریافت می کردند؛ زیرا مقام اجتهاد و تأویل را، مقدس و مطابق خواسته های مشروع خود می دانستند.

اکنون می پردازیم به نمونه های دیگری از تأویل ها و اجتهادها:

اجتهاد خلیفه دوم

طبق آنچه تاریخ نشان می دهد، مسئله «سه طلاقه شدن زنان» و حکم آن، برخلاف آنچه در عصر پیامبر (ص) و ابوبکر واقع شده، تغییر کرده است.

ابن عباس می گوید:

سه طلاق در یک جلسه، در زمان رسول خدا و عصر خلافت ابوبکر و دو سال خلافت عمر «یک طلاق» محسوب می گردید، اما عمربن خطاب در