- الف) خدای واحد، پدر و مادر واحد، دین واحد 1
- 1- عوامل و محورهای وحدت 1
- 1- بررسی انسجام و ناپایداری وحدت در جامعۀ اسلامی 1
- اشاره 1
- ب) اطاعت از رهبری 2
- ج) دین مقدس اسلام 3
- د) اهل بیت پیامبر علیهم السلام 5
- ه -) برابری نوعی و برادری دینی 6
- و) اخوت اسلامی 7
- 2- عوامل تفرقه 8
- الف) دامن زدن به اختلافات 8
- ب) کناره گیری از مردم 9
- ج) مفاخره و برتری جویی 10
- د) گوش به فریب کاری شیطان 10
- ه) تحقیر و تذلیل برادر مسلمان 11
- 3- موانع وحدت 12
- الف) کینه توزی 12
- ب) سوءظن و بدفهمی 13
- ج) جهل و نادانی 14
- ب) وحدت، موجب شوکت و قدرت 15
- الف) عدم وحدت، موجب گسستن از اسلام 15
- ج) دست خدا با جماعت 16
- د) لزوم شرکت در جماعت 17
- 5- تلاش برای وحدت و حفظ آن 18
- الف) حفظ پیمان پیوند 18
- ب) حفظ جماعه و پرهیز از تفرقه 19
- ج) حفظ ارتباطات و دوری از قطع رابطه 20
- د) لزوم وحدت عملی و رفتاری 21
- ه -) لزوم حفظ وحدت برای بقا 22
- و) حفظ آداب و اعتقاد جماعت 22
- ز) تلاش و دل سوزی برای تحقق وحدت 24
- ح) تفرقه افکنی، بدترین تلاش 25
- 6- آثار وحدت 25
- الف) تعاون و همکاری 25
- ب) وحدت مایه رحمت 26
- ج) امداد الهی در سایه وحدت 27
- د) قدرت و تسلط 28
- الف) دین زدایی ثمرۀ اختلاف 29
- 7- نتایج تفرقه 29
- ج) مرگ جاهلی 30
- ب) چیرگی باطل بر حق 30
- د) اختلاف، موجب هلاکت 31
- ه) تفرقه موجب عذاب 32
- مقدمه 33
- اشاره 33
- الف) اهمیت اتحاد و انسجام امت اسلامی و عدم تفرقه میان مسلمانان 35
- 1- چهل حدیث در موضوع اتحاد و انسجام امت اسلامی 35
- اشاره 35
- ب) بیان حقوق مسلمانان نسبت به یک دیگر 44
- ج) اهمیت محبت میان مسلمانان و دوری از کذب و سوءظن 47
- د) اهمیت به امور مسلمین و اصلاح میان آنها 49
- ه) معنای اسلام و ایمان و احترام نفس و مال مسلمانان 51
- اشاره 57
- 3- ده راهکار عملی برای اتحاد ملی 81
- 2- ده راهکار عملی برای انسجام اسلامی 81
- اشاره 87
- 4- ضامن و بقای اتحاد اسلامی 94
- 5- امداد الهی در سایه اتحاد اسلامی 95
- 6- اتحاد اسلامی، رحمت الهی 96
- 8- نماد اتحاد مسلمین 97
- 9- تفرقه، مرگی جاهلانه 98
- 10- هم بستگی، حیات جامعه مسلمین 99
- 11- آثار اتحاد اسلامی 100
- 12- پرهیز از دشنام و لعن 101
- 13- زمینه ها و مقدمات وحدت 102
- 15- مبانی حقوقی وحدت مسلمین 104
- 17- ایمان واقعی در سایه هم بستگی 105
- 19- هم بستگی مسلمانان نسبت به بیگانگان 106
- 18- راهکارهای اتحاد اسلامی 106
- 20- نرمی و آسان گیری دو عامل اتحاد 107
- 22- اختلاف مایه دگرگونی قلب ها 108
- 23- دایره مسلمانی 109
- 24- خیرخواهی برای اتحاد اسلامی 110
- 26- خطر تک روی 111
- 25- محور اتحاد اسلامی 111
- 27- وحدت، شرط مسلمانی 112
- 28- نهی از ترساندن مسلمان 113
- 30- ایمان، بنیاد اتحاد اسلامی 114
- 31- پیامدهای اختلاف 114
- 32- اختلاف، موجب هلاکت 115
- 33- عوامل مثبت اتحاد اسلامی 116
- 34- اختلاف، نابودگرمسلمانان 117
- 36- گستره اتحاد اسلامی 118
- 37- اختلاف افکن، ملعون درگاه الهی 119
- 38- اصول و مبانی اتحاد اسلامی 120
- 39- رهبر عامل وحدت 121
- اشاره 125
- الف) اسلام و ایمان 128
- 1- مبانی وحدت و انسجام اسلامی 128
- اشاره 130
- یکم. تأکید به انسجام 130
- ب) قرآن 130
- سوم. هدف واحد 132
- پنجم. معیار برتری 133
- ج) سنت 134
- د) مرجعیت اهل بیت 135
- اشاره 142
- الف) ضرورت وحدت و انسجام 142
- ب) ضرورت پرهیز از افتراق 147
- الف) برابری 148
- 3- عوامل وحدت و انسجام اسلامی 148
- ب) برادری 149
- ج) حسن خلق 151
- ه) مدارا 154
- د) حسن سلوک 154
- و) هم زیستی 156
- ز) محبت 159
- ح) احترام 161
- ط) کمک 162
- ی) حسن ظن 162
- ک) خیرخواهی و نصیحت 165
- ل) اصلاح 167
- م) ادای حقوق 169
- ن) احترام به مال و جان مسلمان 171
- الف) سخن چینی 174
- ب) جست وجوی اسرار مردم 177
- ج) تعصب بی جا 178
- د) دعواهای بی جا 182
- ه) دشنام و تحقیر 184
- و) فتوای کفر و شرک 185
- ز) آزار و اذیت 186
- ح) آلودگی باطنی 187
- یکم. موجب رحمت و رهایی از عذاب الهی 188
- 5- آثار وحدت و انسجام اسلامی 188
- الف) آثار وحدت و انسجام 188
- دوم. رهایی از هلاکت 189
- سوم. موجب ورود بهشت 190
- پنجم. باعث برکت 191
- یکم. فتنه و هلاکت 192
- ب) آثار افتراق و عدم انسجام 192
- دوم. مرگ جهالت 193
- چهارم. باعث ورود جهنم 194
- سوم. مرگ کفر 194
- پنجم. مهدورالدم 195
- ششم. دوری دل ها 195
- هشتم. عدم قبولی اعمال 196
- هفتم. نابودی 196
- یازدهم. مبغوض ترین مخلوق نزد خداوند عالم 197
- دهم. عدم استجابت دعا 197
4- عوامل افتراق وحدت و انسجام اسلامی
الف) سخن چینی
حدیث هفدهم
پیامبراسلام صلی الله علیه و آله فرمود:
«ألا انبئکم بشرارکم؟ قالوا: «بلی یا رسول الله»، قال: المشاؤون بالنمیمه، المفرقون بین الأحبه، الباغون(1) للبراء(2) المعایب؛(3) آیا به شما از بدترین شما خبر بدهم؟ گفتند: بلی ای رسول خدا صلی الله علیه و آله! فرمود: سخن چینی که بین دوستان جدایی می اندازد.»
حقیقت نمّامی، افشای سر است، چون صاحبش کشف آن را نمی پسندد. در تعریف نمّامی، از غزالی نقل شده است: «کشف قولی یا فعلی از کسی که افشای آن را نمی پسندد و نقل این قول برای ایجاد فتنه و فساد باشد».(4) ممکن است این کار با زبان یا اشاره یا کتابت و غیر آن باشد. مثلاً بگوید: فلانی درباره تو این چیز را گفته است. این کار حرام است و هرکس چنین سخنی را از کسی بشنود نباید آن را تصدیق کند؛ چون ناقل آن طبق آیه قرآن فاسق است.(5) سخن چینی، آتش دشمنی را می افروزد و دوستی را به دشمنی و وحدت را به افتراق تبدیل می کند. در روایات مختلف سخن چینی با تعبیرات مختلف، نکوهش شده است که به چند نمونه از آنها اشاره می کنم:
بدترین مردم: رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود:
«شرار الناس... المشاؤن بالنمیمه، المفرقون بین الأحبه الباغون للناس العیب اولئک لا ینظر الله إلیهم ولا یزکیهم
1- (1) به معنای طلب و خواستن.
2- (2) به معنای ایجاد وخلق و ساخت.
3- (3) شرح أصول الکافی، ج 10، ص 31؛ مسند احمد، ج 4، ص 227.
4- (4) همان، ج 1، ص 267؛ نووی، شرح مسلم، ج 2، ص 112.
5- (5) همان، ج 10، ص 31.