وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی صفحه 101

پیشوای قرآن اند، نه قرآن پیشوای آنان.(1)

6 . پیمان شکنی

پای بندی به تعهدات و پیمانها چندان مهم است که اگر با کافران نیز پیمانی ببندیم، تا زمانی که آنان به پیمان خود وفادار باشند، باید به آن وفا کنیم؛ چرا که وفاداری به پیمان، احساس امنیت و اعتماد را افزایش می دهد و این، عاملی مؤثر در تحکیم همگرایی در اجتماع است.

امام علی‰ دربارۀ تأثیری که پای بندی به پیمان می تواند در اتحاد و همگرایی داشته باشد، می فرماید:

اگر با دشمنت پیمانی منعقد ساختی و یا او را در پناه خود امان دادی، به عهد خویش وفا کن و بر امانتی که بر عهده گرفته ای، امین باش و جان خود را سپر پیمان گردان؛ چرا که هیچ یک از واجبات الهی همانند وفای به عهد نیست که مردم با تمام اختلافاتی که دارند، در وفای به آن اتفاق نظر دارند.(2)

بنابراین، اگر وفای به عهد با دشمن، امری مهم و بایسته است، وفای به عهدی که با مسلمانان یا کشورهای اسلامی بسته شده، بایسته تر است؛ اما دریغ از رعایت این دستور الهی که برای حکّام کشورهای اسلامی اهمیت چندانی ندارد و اگر گاهی هم سخنی از پیمانهای وحدت طلبانه به میان می آید، نه در عمل، که تنها در قالب حرف و سند مکتوب است. موارد زیر نمونه هایی از این واقعیت تلخ اند:

1. پیمان جمهوری متحدۀ عربی (1958 م) که میان مصر و سوریه شکل گرفت، تنها سه سال دوام آورد؛

2. پیمان اتحاد که میان اردن و عراق (1958 م) منعقد گردید، تنها یک