وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی صفحه 108

در محافل اروپایی و صلیبی به بزرگی یاد می شد. این حکومت با فتوحات پی درپی خود و با جبران ویرانیهای ناشی از حملۀ صلیبیها و مغولها، روح امید را به دلهای افسردۀ مسلمانان دمید. اروپاییان و صلیبیان که از پیشرفت خلافت عثمانی به شگفت آمده بودند، در صدد برآمدند تا با اختلاف افکنی میان مسلمانان و تضعیف نیروی آنان، حرکت رو به پیشرفت این حکومت را کند کنند. به این منظور، به مطالعۀ مذاهب اسلامی پرداختند و مسائل اختلاف آمیز را در کتابهایی که در تیراژ بالا چاپ و در میان شیعیان و سنّیان پخش می شد، مطرح کردند.

آنان برای تحقق کامل اهداف خود، از یک سو با طرح دوستی با خلفای عثمانی و مردم آن سرزمین، در میان آنان نفوذ کردند و آن چنان به مردم، به ویژه به مفتیان، نزدیک شدند که آنها دشمن را دوست پنداشتند و توصیۀ حساب شدۀ آنان را مبنی بر تکفیر شیعیان جدی گرفتند و به مباح بودن خون آنان فتوا دادند، و از دیگرسو برخی از اروپاییان در قالب تاجر و بازرگان، با ایرانیان و حکومت صفوی که حکومتی شیعی بود، رابطۀ دوستی برقرار ساختند و تا آنجا پیش رفتند که گاه هزینۀ مراسم روضه خوانی در مساجد و تکایا را بر عهده می گرفتند و افراد را تحریک می کردند تا روضۀ پهلوی شکستۀ حضرت زهرا را بخوانند.(1)

هنگامی که دشمن با دامن زدن به اختلافات مذهبی، زمینۀ درگیری را در جامعۀ اسلامی فراهم آورد و مردم را به اختلافات داخلی سرگرم ساخت، خود به تصرف برخی نواحی امپراتوری بزرگ عثمانی مانند الجزایر، عدن، تونس، مصر، سودان، لیبی، مراکش، شیخ نشینهای حاشیۀ خلیج فارس و مانند آن پرداخت.