وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی صفحه 127

لم یطمع فیکم من لیس مثلکم، و لم یقوَ من قوِی علیکم؛ ای مردم، اگر از یاری حق دست برنمی داشتید و در خوار ساختن باطل سستی نمی کردید، هیچ گاه کسانی که به پای شما نمی رسند، به شهرهای شما طمع نمی کردند و آن که بر شما چیره شده است، قوت نمی گرفت.(1)

3. جنگ داخلی

تاریخ بشر حاکی از آن است که بسیاری از اختلافات فکری و مذهبی در صورت عدم تعدیل و کنترل، به ایجاد شکاف و صف آرایی می انجامد و کشمکشهای لفظی به درگیریهای فیزیکی و مسلحانه منتهی می شود (کثری الخلاف شقاق).(2) جنگهای خونین ناکثین، قاسطین و مارقین علیه امام علی(علیه السّلام)‰ ، درگیری فِرَق اسلامی در شهرهای ری، بغداد و مانند آن، اشغال ایران شیعه توسط حاکمان سنّی افغانستان و صف آرایی حکّام شیعۀ صفوی علیه حکومت عثمانی از جملۀ این نبردهای خونین است.

4. چیرگی باطل گرایان

یکی از شیوه های شناخته شده و کارآمد برای سلطه بر دیگر جوامع، سیاست «تفرقه انداز و حکومت کن» است که همواره مورد توجه قدرتهای بزرگ بوده است. قرآن کریم در اشاره به این مطلب که پراکندگی در جامعه به سیطرۀ ستم گران و گرفتار شدن در چنگ آنان می انجامد، حکومت جائرانۀ فرعون بر قوم بنی اسرائیل را نمونه آورده است:  «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِیَعًا یَسْتَضْعِفُ طَائِفَهً مِنْهُمْ یُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَیَسْتَحْیِی نِسَاءَهُمْ »€ ؛ فرعون در زمین برتری جست و اهل آن را گروه گروه ساخت؛ گروهی را به ضعف و ناتوانی کشاند، پسرانشان را سر برید و زنانشان را [برای