- سخن ناشر 1
- مفهوم وحدت 5
- گسترۀ وحدت 9
- 1. همگرایی در جامعۀ جهانی 9
- اشاره 9
- 2. همگرایی در میان پیروان ادیان آسمانی 11
- 3. همگرایی در جامعۀ اسلامی 12
- الف) ضرورت عقلانی 13
- اشاره 13
- ب) ضرورت وحیانی 15
- اشاره 15
- اشاره 16
- 1. ارزش وحدت در قرآن 16
- اشاره 22
- 2. زشتی تفرقه در قرآن 22
- الف) وحدت در نظام تکوین 26
- اشاره 26
- ب) وحدت در امر دین 27
- ج) وحدت در نظام اجتماعی اسلام 31
- اشاره 31
- وحدت، تداوم زندگی اجتماعی 32
- اشاره 36
- الف) وحدت در گفتار 36
- ب) وحدت در رفتار 38
- اشاره 38
- اشاره 39
- 1. اقدامات عملی پیامبر(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) 39
- اشاره 47
- 2. اقدامات عملی امامان 47
- حفظ وحدت در رفتار سیاسی امام علی(علیه السّلام) 48
- اشاره 51
- حفظ وحدت در رفتار دیگر امامان 53
- اشاره 54
- الف) اندیشمندان شیعه 54
- ب) اندیشمندان اهل سنت 56
- اشاره 60
- الف) زمینه های وحدت (هستها) 61
- اشاره 61
- 1. ایمان 61
- اشاره 61
- 2. امت واحده 65
- 3. دوستی اهل بیت 66
- 5. حج 69
- 4. قبلۀ واحد 69
- 6 . اجتهاد 71
- 8 . وحدت عمل در احکام 73
- 9. جمع گرایی در عبادات 74
- 10. دشمن مشترک 75
- 11. اخوت ایمانی 76
- ب) راهکارهای وحدت آفرین (بایدها) 77
- 1. جهت دهی به شعائر اسلامی 77
- 2. همدلی در جوامع اسلامی 78
- 3. شناخت متقابل 79
- 5. تسامح در چندگرایی 82
- 7. عفو و مدارا 85
- 9. عبرت از تاریخ 87
- 10. ادب معاشرت 89
- 11. امر به معروف و نهی از منکر 90
- 12. اصلاح و آشتی 91
- اشاره 94
- 1. انحراف عقیده 95
- 3. تحجرگرایی و مطلق انگاری 97
- 4. نژادپرستی 98
- 5. ناآگاهی 99
- 6 . پیمان شکنی 101
- 7. شایعه پراکنی 102
- 8 . نفاق و دورویی 103
- 9. قهر و جدایی 103
- 10. ناسزاگویی 104
- ب) آسیبهای بیرونی 106
- اشاره 106
- 1. تجزیۀ دولتها 107
- 2. مشابه سازی دینی 109
- 4. فرقه تراشی و مکتب سازی 110
- 5 . تقویت اقلیتهای دینی 112
- 6 . تحریک ملیت پرستی 114
- 7. ترویج روشن فکری وارداتی 116
- الف) آثار وحدت گرایی 120
- اشاره 120
- اشاره 120
- 2. حفظ قدرت در برابر دشمن 122
- 3. امنیت و آرامش 123
- 4. خرسندی پیامبر رحمت 124
- 2. ضعف و سستی مسلمانان و طمع دشمن 125
- اشاره 125
- ب) پیامدهای وحدت گریزی 125
- 1. قطع کمکهای متقابل 125
- 4. چیرگی باطل گرایان 127
- 3. جنگ داخلی 127
- 5. گرفتار شدن در چنگ شیطان 128
- 7. گرفتار شدن در عذاب الهی 129
- جمع بندی و چکیده 130
تقویت وحدت لحظه ای فروگذار نکردند. در این خصوص، سیرۀ سیاسی امام علی(علیه السّلام) در مقایسه با دیگر امامان، از ویژگی خاصی برخوردار است و از این رو، شایستۀ بازخوانی مختصری است.
پس از رحلت پیامبر(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) ، جامعه آبستن حوادث بود و بیش از هر زمانی دیگر، زمینۀ اختلاف فراهم آمده بود. در چنین شرایط حساسی، مبارزه با کجرویهایی که به اختلافات دامن می زد، در رأس برنامه های امام علی(علیه السّلام) قرار گرفت. از این رو، آن حضرت افزون بر دعوت به حفظ وحدت و پرهیز از پراکندگی، در عمل نیز اقداماتی مؤثر انجام داد که تأثیر زیادی در حفظ وحدت داشت.
حفظ وحدت در رفتار سیاسی امام علی(علیه السّلام)
اشاره
به رغم آنکه پس از رحلت پیامبر، خلافت و رهبری جامعه به انحراف کشیده شد و امام علی(علیه السّلام) از حق مسلم خود محروم گشت، اما آن حضرت نه تنها انحراف رهبری جامعه و مظلومیت خود را بهانه نکرد و به شقاق و
اختلاف پیش آمده دامن نزد، که برای حفظ اسلام و یک پارچگی جامعه و نیز پیش گیری از عمیق تر شدن اختلافات موجود، به خلفا کمک کرد. در این مجال، برخی از نمونه های رفتاری آن حضرت را یاد خواهیم کرد:
الف) رفتار امام با خلیفۀ اول
امام علی(علیه السّلام) به رغم عدم رضایت از جریان تأسف بار سقیفه، مردم را به اتحاد فرا می خواند. آن حضرت به افرادی مانند ابوسفیان و عباس عموی پیامبر(صلّی الله علیه و آله وسلّم ) که آمده بودند تا در برابر خلیفه، با او بیعت کنند و به این وسیله به اختلافات پیش آمده دامن بزنند، فرمود: «أیّها الناس شُقّوا أمواجَ الفتن بسُفُن النجاه و عَرِّجوا عن طریق المنافری و ضعوا تیجانَ المفاخره»؛ ای مردم! امواج فتنه ها را با کشتیهای نجات در هم شکنید و از مسیر پراکندگی دوری