وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی صفحه 52

سزاوارتر است، ولی با ابوبکر، عمر و عثمان به مدارا رفتار کرد و از هیچ گونه کمکی به آنان دریغ نفرمود.(1)

نرم خویی و تسامح امام علی(علیه السّلام)‰ با مخالفان به حدی بود که گاه برخی دوستان و اصحاب آن حضرت به وی اعتراض می کردند. نوع برخورد آن حضرت با عایشه پس از جنگ جمل، نمونه ای از رفتار مسامحه آمیز امام است که سخت مورد اعتراض دوستان آن حضرت واقع شد. امام پس از خاتمۀ جنگ، به نزد وی که در منزل عبدالله بن خلف در بصره به سر می برد، رفت و بر او سلام داد و با او گفت وگو کرد. سپس کاروانی از زنان سرشناس بصره به سرپرستی محمد بن ابی بکر (برادر عایشه) فراهم آورد و عایشه را همراه آنان با عزت و احترام به مدینه فرستاد.(2)

اصرار امام علی(علیه السّلام)‰ بر حفظ وحدت در جامعۀ اسلامی تا آن حد بود که نه تنها در تمام عمر بدان پای بند بود، که در واپسین لحظات حیات نیز آن را از نظر دور نداشت و از این رو، به تمامی فرزندان خویش و آنان که پیام او را دریافت خواهند کرد، فرمود: «شما دو نفر و دیگر اعضای خانواده ام و کسانی را که نامه ام به آنان خواهد رسید، به پروای از خداوند و نظم در جریان کارها و ایجاد صلح و وحدت در میان خود توصیه می کنم... و بر شما باد همبستگی و فداکاری متقابل و زنهار از گسستگی و پشت کردن به یکدیگر.(3)

شهید مطهری دربارۀ اقدامات وحدت گرایانۀ امام علی(علیه السّلام)‰ می گوید:

طبعاً هر کس می خواهد بداند آنچه علی(علیه السّلام)‰ دربارۀ آن می اندیشید،

1- نک: مجمع دارالتقریب، رسالی الاسلام، سال سوم، شمارۀ 4، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ دوم، 1411 ق، ص439.
2- ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385 ق، ج3، ص256- 258.
3- نهج البلاغه (ترجمۀ و شرح فیض الاسلام)، نامۀ 47، ص977.