وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی صفحه 66

زبان، قبیله و حتی جنس، وجود ندارد. از این روست که وحدت در اندیشۀ اسلامی نمودهایی مانند وحدت در جهان بینی، فرهنگ، آداب و سنن اجتماعی، پرستش و نیایش دارد.

این واژه که حدود پنجاه بار در قرآن آمده است، از مادۀ «أَمَّ، یَؤُمُّ» بوده و در لغت به معنای قصد است(1) و در اصطلاح به معنای یک واحد بزرگ انسانی است که عامل پیوند آن، دین و فرهنگ مشترک است. زمانی این واژه بر گروهی از انسانها اطلاق می گردد که هم دارای مقصد و هدفی واحد باشند(2) (چرا که در واژۀ «امت» مفهوم حرکت به سوی یک هدف

نهفته است)(3) و هم از رهبری واحد برخوردار باشند(4) (زیرا زمانی این حرکت به سوی هدف واحد سامان می یابد که با هدایت رهبر واحد صورت پذیرد). بنابراین، منظور از امت در آیۀ یادشده، جامعۀ کلان اسلامی است که از هدایت رهبر واحدی برخوردار است و در حرکتی همسو به سوی هدفی واحد حرکت می کند.

3. دوستی اهل بیت

کلمۀ «ولایت» لفظی مشترک است که هم به فتح واو آمده است و هم به کسر آن. اگر به فتح باشد، مصدر و به معنای محبت و یاری دادن است و اگر به کسر باشد، اسم و به معنای رهبری و سرپرستی است.(5)

آنچه از اعتقادات ضروری و خاص مذهب شیعه است، ولایت به معنای

1- نک: ابن منظور افریقی، لسان العرب، قم، ادب الحوزی، 1405 ق، ج12، ص22؛ طبرسی، مجمع البیان، ج1، ص108؛ راغب اصفهانی، مفردات، ص23.
2- نک: سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج2، ص185.
3- نک: همان، ج2، ص123 و 124.
4- نک: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتاب وحدت، ص206.
5- نک: ابن منظور، لسان العرب، ج15، ص407.