وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی صفحه 74

یافت که یکی از فروعات عملی اسلام مانند نماز، روزه، حج، جهاد و زکات را انکار کند و یا نظری مخالف در زمان و نوبت اجرای آن داشته باشد. اگر هم اختلافی هست، نه در اصل وجوب آن، که در شرایط و آداب و چگونگی اجرای آن است. روشنی این مسئله تا آنجاست که اگر مسلمانی یکی از ضروریات شریعت اسلام را انکار کند، مرتد تلقی می شود و با این انکار، پیوندش با دیگر مسلمانان گسسته خواهد شد.

9. جمع گرایی در عبادات

از آن رو که شریعت اسلام سخت به جمع گرایی توجه دارد، بسیاری از عبادات را به گونه ای تشریع کرده است که هر نیایشگری ابتدا خود را در جمع ببیند و سپس از زبان جمع نیایش کند؛ چرا که این رویه به محبت دوسویه می انجامد و محبت از عناصری است که پایه های وحدت و همگرایی را تحکیم می بخشد. از این رو، هر مسلمانی وظیفه دارد در نمازش با آنکه عملی فردی است، با عباراتی همچون  «إِیَّاکَ نَعْبُدُ»، وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ »€،«اهْدِنَا » و «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» از زبان جمع سخن بگوید. همچنین به مسلمانان توصیه شده است نماز های یومیۀ خود را با جماعت بخوانند(1) و در نماز جمعه نیز شرکت کنند؛(2) چرا که صفوف به هم فشردۀ مسلمانان در نمازهای جمعه و جماعت نماد عینی و جلوه ای عملی از همگرایی در جوامع اسلامی است. در جمعه و جماعت است که طبقات جامعه در کنار یکدیگر قرار می گیرند و در اعمالشان از امامی واحد پیروی می کنند و همه رو به یک قبله و در برابر خدای واحد، پیشانی بر خاک می سایند.