دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 165

بنابراین ، تخصیص غنایم ، به غنایم به دست آمده از سرزمین دشمن ، خلاف چیزی است که اهل لغت از آن لفظ در می یابند. و سخن دانشمندان مکتب خلفا درباره تخصیص

آیه ، بر خلاف معنایی است که از لفظ غیر مقید در کلام به دست می آید.

و باز در رد بر چنین ادعایی می گویند: اگر چه آیه در موردی ویژه - که غزوه بدر است - نازل شده ، عدم اختصاصش در آن مورد کاملا معلوم است . حتی کسانی از اهل سنت که نظر به عدم وجوب خمس در مطلق غنایم و دستاوردها داده اند، آن را به مورد ویژه آیه مخصوص ندانسته ، بلکه آن را به مطلق غنایم به دست آمده در جنگها تعمیم داده اند. حال اگر ما در استفاده حکم از آیه مزبور، قرار را بر جمود فکری بگذاریم ، به طوری که از مورد ویژه آن به هیچ روی تجاوز نکنیم ، باید بگوئیم خمس واجب نیست مگر خمس غنایم به دست آمده از مشرکان غزوه بدر و بر عهده کسانی که در غزوه نامبرد شرکت داشته اند. و چنین چیزی را کسی تا به حال نگفته است . پس ناگزیر حکم از آیه مزبور تسری می کند و ما آن را بر مطلق غنایم و آنچه مفهوم دستاورد بر آن صدق می کند، خواه از راه جنگ باشد یا تجارت و یا هنر و صنعت و غیره ، تسری می دهیم .

دانشمندان مکتب اهل بیت علاوه بر استدلالشان به آیه خمس ، به آنچه از ائمه اهل بیت (ع ) درباره این حکم آمده است استدلال می کنند؛ همان گونه که در سایر احکام عمل می نمایند. زیرا رسول خدا (ص ) در حدیث ثقلین و احادیث دیگر امر به تمسک به آنها کرده است . چه

مواردی که ائمه (ع ) حدیث از سوی اجداد بزرگوار خود و از پیامبر بگویند، مانند حدیثی که شیخ صدوق (ره ) در کتاب خصال خود از جعفر بن محمد، از پدرش ، از جدش ، از علی بن ابی طالب ، از پیامبر خدا آورده که آن حضرت در وصیت خود به علی فرمود: ای علی ! عبدالمطلب در دوره جاهلیت پنج چیز را سنت نهاد و خداوند آنها را در اسلام مقرر فرمود. او زن پدر را بر فرزندان حرام کرد، و خداوند نیز فرمود: ولا تنکحوا ما نکح آباؤ کم من النساء. (نساء/22). گنجینه ای یافت و خمس آن را جدا کرد و آن را تصدق داد، و خدای عزوجل نیز این آیه را فرستاد: واعلموا انما غنمتم من شی ء فان لله خمسه ... و چون زمزم را حفر کرد...(618) و همین حدیث دلالت بر این دارد که این آیه شامل غیر غنایم جنگی هم می شود. و سنت پیامبر خدا (ص ) را نیز در همین زمینه پیش از این آورده ایم .

این فشرده ادله پیروان مکتب اهل بیت در این مورد بود.

6. اجتهاد عمر در متعتین

توضیح

عمر، متعه حج و متعه زنان را حرام کرد، و این عمل او از موارد اجتهاد به حساب آمده چنانکه ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه (619)، و احمد بن حنبل در مسندش از جابر بن عبدالله انصاری روایت کرده اند که گفت :

ما در زمان پیغمبر خدا (ص ) هم عمره تمتع حج را بجای می آوردیم ، و هم زناشویی موقت را. اما چون عمر به خلافت نشست ، و انجام هر دو را