دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 168

جردالحج گفته می شود (628)، یعنی او حج تنها را به جای آورد بدون عمره .

اینها انواع حجی است که مسلمانان به جای می آورند؛ اما مشرکان در زمان جاهلیت حجی ویژه بود که بخاری و مسلم در صحیحشان ، و احمد در مسندش ، و بیهقی در سنن کبرایش ، و دیگران در کتابهایشان ، از ابن عباس آورده اند که گفته است :

اعراب جاهلیت انجام عمره را در ماههای حج از زشت ترین گناهان روی زمین می دانستند، و ماه محرم را ماه صفر قرار داده و می گفتند: آنگاه که زخم پشت حیوان بهبودی یافت و آثار راهها از میان رفت و ماه صفر به پایان رسید، انجام عمره برای طالب آن روا و شایسته است (629)! اذا برء الدبر، و عفا الاءثر، و انسلخ صفر، حلت العمره لمن اعتمر !

توضیحی درباره این روایت

نووی در شرح بر صحیح مسلم نوشته است که دانشمندان در توضیح این روایت گفته اند: و یجعلون المحرم صفر، منظور داستان نسی ء جا به جائی و پس و پیش کردن ماهها می باشد که بین آنان مرسوم بود، محرم را صفر می نامیدند، و آن را از ماههای حرام خارج و حلالش می کردند و با به تاءخیر انداختن آن ، تحریمش را به بعد از ماه صفر موکول می کردند، تا بدان وسیله سه ماه پیاپی ماه حرام نداشته ، از آن راه دچار سختی و تنگدستی نگردند و دستشان برای قتل و غارت باز باشد! و اذا براء الدبر، زخم پشت شتران است که به سبب حمل بار و مسافر در طول سفر پیش

می آمده ، تا پس از بازگشت از حج و استراحت رو به بهبودی بگذارد. و عفا الاثر جای پای راهیان و شتران و کاروانیان است که به مرور زمان از میان برود.

ابن حجر در علت یابی این موضوع می نویسد: علت اینکه انجام عمره را به بعد از ماه صفر، که از ماهای حج نمی باشد و نیز محرم ، موکول کرده بودند، این بود که هنگامی که محرم را به تاءخیر انداخته آن را صفر به حساب می آوردند، آن را به ماههای حج متصل می کردند و تا بهبودی پشت شترانشان تا پایان همان ماه درنگ می کردند، و ماه عمره را محرم ، که در واقع همان ماه صفر است ، قرار می دادند تا بدین سان عمره در ماههای حج صورت نگرفته باشد (630).

این عادت و روش قریش در انجام عمره بود که مورد مخالفت رسول خدا (ص ) قرار گرفت .

سنت پیامبر خدا (ص ) در عمره

ابن قیم می نویسد که رسول خدا (ص ) بعد از هجرت چهار بار عمره به جا آورد و همه را در ماه ذی قعده انجام داد. مؤ ید این سخن ، روایت انس و ابن عباس و عایشه است که گفته اند: پیامبر خدا (ص ) بجز در ماه ذی قعده ، عمره به جا نیاورده است (631). سپس ابن قیم می گوید: مقصود این است که تمام عمره های آن حضرت در ماههای حج ، و مخالف روش مشرکین بود. زیرا آنها مایل به انجام عمره در ماههای حج نبودند و آن را از زشت ترین گناهان به حساب می آوردند! و این خود دلیل