دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 173

کلام بخاری چنین آمده است : ما با رسول خدا (ص ) تنها به قصد حج ، و نه چیز دیگر، بیرون آمده بودیم ؛ اما چون به مکه رسیدیم ، خانه خدا را طواف کردیم . آنگاه پیغمبر دستور داد هر کس قربانی با خود نیاورده از احرام بدر آید. به سبب این فرمان آنها که قربانی به همراه نداشتند از احرام بیرون شدند. زنان پیغمبر نیز که قربانی نیاورده بودند، از احرام بیرون آمدند (645).

و در صحیح مسلم از ابن عمر، از قول حفصه ، یکی از زنان پیغمبر، آمده است که گفت : پیامبر خدا (ص ) در سال حجه الوداع به زنانش دستور داد که پس از عمره از احرام بیرون آیند. من از حضرتش پرسیدم : تو بیرون نمی آیی ؟ فرمود: من سرم را بسته و قربانی به همراه آورده ام و تا مراسم قربانی نمی توانم از احرام بیرون آیم (646).

و در صحیح بخاری نیز از ابن عباس آمده است که گفت : مهاجران و انصار و زنان پیغمبر و ما، در حجه الوداع همگی حج را لبیک گفته بودیم ، اما چون به مکه وارد شدیم ، رسول خدا (ص ) ما را فرمان داد تا آن را عمره قرار دهیم . و فرمود: لبیک حجتان را عمره قرار دهید، مگر کسانی که قربانی به همراه آورده اند...(647).

روایت جابر بن عبدالله را در چگونگی حج پیامبر خدا (ص ) همه اصحاب صحاح آورده اند. اینک ما فشرده آن را از صحیح مسلم در اینجا نقل کرده ، آن را پایان بخش این بحث قرار می دهیم

.

مسلم در صحیحش در باب حجه النبی از جابر بن عبدالله انصاری آورده است که رسول خدا (ص ) نه سال بود حجی نکرده بود. در سال دهم هجرت اعلام شد که پیامبر به حج می رود. به سبب این آگهی مردم بسیاری از گوشه و کنار در مدینه گرد آمدند و همگی قصد داشتند که در این مراسم رسول خدا را پیروی کرده ، چون او مراسم را به جای آورند.

ما با حضرتش از مدینه بیرون شدیم تا اینکه به ذی الحلیفه رسیدیم . پیامبر خدا (ص ) در آن مسجد نمازگزارد. آنگاه بر ناقه قصوا سوار شد و به همراهش دریایی از جمعیت به حرکت درآمد. چون چشم انداختم ، دیدم تا آنجا که چشم کار می کند سواره و پیاده است که از هر سو، از چپ و راست و پیش و پس حضرتش ، در حرکت می باشند. پیامبر خدا در میان ما بود؛ پیامبری که قرآن بر او نازل می شد و تاءویل آن را می دانست و کاربرد آن را تشخیص می داد...آنچه را که خود عمل می کرد، ما را تعلیم می داد و ما نیز عمل می کردیم ... تا آنجا که می گوید: ما جز حج چیزی را نیت نکرده بودیم و از عمره خبری نداشتیم ، تا آنگاه که به مکه وارد شدیم و رکن را استلام کردیم ...و همچنان جابر کارهای رسول خدا (ص ) را می شمرد تا آنجا که می گوید:

چون آخرین طواف را در مروه به پایان برد، فرمود: اگر من پیش از این خبر داشتم ، قربانی به همراه نمی

آوردم و آن را عمره قرار می دادم ؛ اما هر کدام از شما که قربانی با خود نیاورده باشد، از احرام به درآید و آن را عمره قرار دهد. در اینجا سراقه بن مالک بن جعشم برخاست و پرسید: ای رسول خدا! این برای امسال ماست یا برای همیشه ؟ رسول خدا (ص ) انگشتها را در هم فرو کرد و دو بار فرمود: عمره برای همیشه داخل در حج شده است (648). در صحیح بخاری آمده که سراقه پرسید: این حکم مخصوص ماست ؟ پیغمبر پاسخ داد: نه ، برای همیشه است (649).

چگونگی برخورد صحابه با حکم عمره تمتع