دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 207

آلودگی پاک گردانند و به خاطر تبرئه آنها بوده است که احادیث دروغ از زبان پیغمبر (ص ) و اهل بیت آن حضرت و بزرگان و سران صحابه ساخته و بر سر زبانها انداخته اند.

و باز بر اساس همان حسن نیت و خیرخواهی بوده که کارهای خلفا را اجتهاد نامیده و اظهار داشته اند که : خلفا تاءویل و اجتهاد به خیر کرده اند! و از حق نباید گذشت که این دانشمندان نیز در آنچه کرده و گفته و نوشته اند، تاءویل به خیر فرموده اند.

در مباحثی که گذشت ، روشن شد که چگونه در احادیث منسوب به پیامبر خدا (ص ) اختلاف پدید آمده ، و چگونه در طی قرون و اعصار اختلاف در میان مسلمانان انتشار یافته است . به مطالب زیر توجه کنید:

ریشه اختلاف و چاره آن

همان گونه که مسلمانان صدر اسلام سخنان پیامبر خدا (ص ) را بی واسطه و مستقیم از دو لب آن حضرت می شنیدند، آن حضرت آنها را به انجام عمره تمتع ، یعنی جمع بین عمره و حج ، فرمان داده و آنها نیز آن احادیث را، همان گونه که شنیده بودند، برای دیگران روایت کردند. و همان طور که پیامبر خدا (ص ) آنان را از چگونگی به جا آوردن سنتش در عمره تمتع آگاه کرده و تعلیم داده بود، ایشان نیز همان سنتها را به دیگران انتقال دادند. این بود که مسلمانان در صدر اسلام و آنهایی که بعد از ایشان آمدند، احادیث رسول خدا (ص ) و سنتهای حضرتش را در عمره تمتع به یکدیگر منتقل کردند و این روش تا زمان خلافت عمر جاری و

ساری بود؛ تا اینکه او مسلمانان را از به جا آوردن سنت پیغمبر در عمره تمتع بازداشت و عثمان و حاکم مکه ، عبدالله بن زبیر، و معاویه بن ابی سفیان هر کدام به نوبه خود به دنبال عمر افتاده ، دستوراتش را در این مورد به اجر گذارده و از او پیروی کردند. بعد از این تاریخ بود که پیروان مکتب خلفا دست به کار ساختن احادیثی از زبان پیامبر اسلام (ص ) زدند؛ مبنی بر اینکه آن حضرت انجام عمره تمتع یعنی جمع بین حج و عمره را نهی کرده است ! و این احادیث را تنها به خاطر تاءیید سیاست برخی از خلفای راشدین و به حساب خیرخواهی ساختند و بر سر زبانها انداختند و آنها را به پیغمبر خدا (ص ) نسبت دادند! مسلمانان نیز این احادیث ساختگی را دست به دست کرده ، آنها را همراه و در ردیف احادیث نخستین پیغمبر در جامعه اسلامی منتشر ساختند.

آنگاه که عمر بن عبدالعزیز به خلافت نشست و فرمان به تدوین احادیث رسول خدا (ص ) داد، هر دو دسته از آن احادیث ، یعنی هم احادیثی که از رسول خدا (ص ) بود و هم آنهایی را که ساخته و به حضرتش نسبت داده بودند، در کنار هم در کتابهای صحیح حدیث مکتب خلفا و سنن و مسانید ایشان به ثبت رسید. و از همین جا اختلاف بین احادیث پیدا شد و اختلاف و دو دستگی در بین مسلمانان آشکار گردید. و این اختلاف بین احادیث روایت شده از پیغمبر (ص ) و آنها را که به حضرتش نسبت داده اند برداشته

نخواهد شد، مگر هنگامی که احادیث مخالف سنت آن حضرت بدور افکنده شود، هر چند که در کتابهای صحیح آمده باشد.

و نیز ممکن نیست که اختلاف و دو دستگی بین مسلمان ریشه کن شود و توحید کلمه و یکپارچگی حقیقی و کامل بین ایشان به وجود آید، مگر هنگامی که مسلمانان به سنت راستین پیامبر (ص ) روی آورند و از روشهای مخالف رخ برتابند؛ هر چند که آن سنتها روش خلفای راشدین باشد.

حدیث پیروی از خلفای راشدین !