دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 220

16. در تفسیر سیوطی ، حدیث ابو ثابت و ابونضره و قتاده و سعید بن جبیر از قرائت ابی بن کعب ، و حدیث مجاهد و سدی و عطاء از ابن عباس ، و نیز حدیث حکم آمده که آن آیه نسخ نشده است . و از عطاء به نقل از ابن عباس آمده است که گفت : آنچه در سوره نساء آمده که فما استمتعتم به منهن الی کذا و کذا من الاجل ، علی کذا و کذا ، این است که بینشان مساءله ارث منتفی است ، و اگر در پایان مدت تغییر عقیده دادند و مایل به ادامه زندگی با یکدیگر باشند که خوب است ، و اگر هم از یکدیگر جدا شدند که مانعی ندارد (800).

آنچه را که ما در تفسیر این آیه آورده ایم ، همه مفسران و دیگران (801)، در کتابهای خود آورده اند. و می بینیم که ابن عباس ، ابی بن کعب ، سعید بن جبیر، مجاهد، قتاده و دیگران که از ایشان نقل کرده اند، آیه مورد بحث را این چنین قرائت می کرده اند: فما استمتعتم به منهن - الی اجل مسمی - فاتوهن اجورهن ... و عبارت الی اجل مسمی را به عنوان تفسیر و روشن ساختن منظور دقیق آیه می خوانده اند. دلیل این مطلب روایت اخیر ابن عباس است که گفته است : فما استمتعتم به منهن الی کذا و کذا من الاجل ، علی کذا و کذا . یعنی چون از ایشان بهره برگرفتید در چنین و چنان مدتی ، و بر چنین و چنان

قراری و...

و منظور ابی این بوده که او این تفسیر را از رسول خدا (ص ) شنیده ، و یا اینکه پیامبر خدا (ص ) با گفتن جمله الی اجل مسمی آیه مزبور را تفسیر فرموده است .

ازدواج موقت در سنت پیامبر

در باب نکاح المتعه در صحیح بخاری و مسلم و مصنف عبدالرزاق و مصنف ابن ابی شیبه و مسند احمد بن حنبل و سنن بیهقی و دیگر منابع از قول عبدالله بن - مسعود آمده است که گفت :

ما به همراه پیامبر خدا (ص ) با مشرکان در حال جنگ بودیم و زنانمان به همراه ما نبودند. این بود که از حضرتش اجازه خواستیم که خود را از مردی بیندازیم . آن حضرت با پیشنهاد ما موافقت نفرمود، ولی به ما اجازه داد تا دست به ازدواج موقت ، حتی را برابر پیراهنی ، و با قید مدتی معین بزنیم . آنگاه از قرآن چنین خواند: یا ایها الذین آمنوا لا تحرموا طیبات ما اءحل الله لکم و لا تعتدوا ان الله لا یحب المعتدین (802). یعنی ای ایمان آورندگان ! پاکیزه هایی را که خداوند بر شما روا داشته بر خود حرام نکنید و از اندازه بیرون نشوید که خداوند تجاوزگران را دوست ندارد (803).

در صحیح بخاری و مسلم و مصنف عبدالرزاق از جابر بن عبدالله و مسلمه - بن اکوع آمده که گفته اند: منادی پیامبر خدا (ص ) در میان ما بانگ برداشت که رسول خدا (ص ) ازدواج موقت را اجازه داده است (804).

در صحیح مسلم و مسند احمد بن حنبل و سنن بیهقی از قول سبره جهنی آمده است که گفت :

رسول