دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 320

هر دو مکتب در تمسک به آنچه در کتاب خدا آمده ، و هر چه از سنت پیغمبر خدا (ص ) محقق گردیده است ، متفقند، اما اینکه سنت را از چه کسی باید گرفت ، با یکدیگر اختلاف نظر دارند.

پیروان مکتب خلفا برآنند که احکام اسلامی را از هر

کس که نام صحابی بر او نهاده شده باشد می توان گرفت ؛ در حالی که پیروان مکتب اهل بیت (ع ) روایت را از اشخاصی که به دشمنی با امیرالمؤ منین علی (ع ) برخاسته باشند نمی پذیرند، زیرا که پیامبر اسلام (ص ) به علی (ع ) فرموده است : یا علی ! لا یحبک الا مومن و لا یبغضک الا منافق . یعنی ای علی ! آن کس که تو را دوست داشته باشد مؤ من است ، و آن کس که به دشمنی با تو برخیزد منافق است . و خدای تعالی نیز فرموده است : و من اهل المدینه مردوا علی النفاق لا تعلمهم نحن نعلمهم . یعنی و از اهالی مدینه کسانی هستند که در نفاق و دورویی کار کشته و زرنگ می باشند، تو آنها را نمی شناسی ، اما ما آنها را می شناسیم ...

دو مکتب در ثبت و انتشار احادیث پیغمبر خدا (ص ) پس از وفات آن حضرت دستخوش اختلاف نظر شدند. چه ، در حالی که خلفای نخستین از انتشار احادیث رسول خدا (ص ) بشدت جلوگیری می کردند و نوشتن و بازگو کردن آن را منع می نمودند و چنین تحریمی تا خلافت عمر بن عبدالعزیز دوام داشت ، پیروان مکتب اهل بیت با کوششی پیگیر در ثبت و انتشار احادیث پیامبر اسلام (ص ) قیام کرده ، این وظیفه را از نسلی به نسلی دیگر، و از طبقه ای به طبقه دیگر، چون امانتی پر بهاء و بی مانند، تحویل می دادند.

علاوه بر آنچه گفتیم ، دو مکتب در عمل به رای

و اجتهاد در احکام شرعی نیز با یکدیگر اختلاف دارند. زیرا در همان حال که پیروان مکتب اهل بیت (ع ) با تمام توان از عمل به رای و اجتهاد در احکام شرعی جلوگیری می نمود، پیروان مکتب خلفا به رای و اجتهاد خود در احکام عمل می کردند که ما به پاره ای از آنها در جای خود اشاره کرده ایم .

نمونه های از اجتهاد خلفا در مقابل نص کتاب و سنت

1. خدای تعالی فرموده است : ما اتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا . (1280)

و نیز فرموده است : و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی (1281).

و فرموده است : و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم .(1282)