دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 72

کوتاه سخن اینکه صفایا که مفرد آن صفی می باشد، تا زمان ابوداود به هر چه که خالصه و ویژه پیغمبر خدا(ص ) بوده ، از اموال و اثاثیه و ملک و دارایی و غیره اطلاق می شده است .

5.انفال

انفال ، جمع نفل ، در لغت به معنای عطیه و بخشش است . و نفل با سکون فاء یعنی زیاده و بیش از مقدار واجب .

لفظ انفال در شرع اسلامی برای نخستین بار در سوره انفال آمده است . در آنجا که می فرماید: و یساءلونک عن الاءنفال ، قل الاءنفال لله والرسول فاتقوا الله واءصلحوا ذات بینکم و اءطیعوا الله و رسوله ان کنتم مؤ منین . یعنی از تو از انفال می پرسند. بگو انفال متعلق به خدا و پیامبر است ، از خدا بترسید و میان خودتان را اصلاح کنید و فرمانبردار خدا و پیامبرش باشید اگر مومن هستید (286).

شاءن نزول این سوره آن بوده که مسلمانان در نخستین جنگی که زیر پرچم پیشوای بزرگوارشان حضرت رسول اکرم (ص ) در سال دوم از هجرت و

در جنگ بدر کبری شرکت کردند، پس از پیروزی چشمگیر و کوبنده ایشان بر قریش ، در غنیمتی که به سبب جنگ از دشمن به دستشان آمده بود، دچار چند دستگی و اختلاف شدند. پس داوری به رسول خدا(ص ) بردند که نخستین آیات سوره انفال بر حضرتش نازل گردید: و یساءلونک عن الانفال ...

در سیره ابن هشام و طبری و سنن ابوداود (287) و دیگر منابع ، مطالب زیر آمده است ما سخن ابن هشام را نقل می کنیم :

رسول خدا(ص ) در میان سپاهیان خود فرمان داد تا آنچه را که از غنیمت فرا چنگ آورده اند به یک جا فراهم نمایند. سپاهیان فرمان بردند، ولی در اینکه چه گروهی حق تملک آنها را خواهد داشت گرفتار چند دستگی و اختلاف شدند.

کسانی که آنها را جمع آوری کرده بودند، می گفتند: اینها به ما تعلق دارد! و آنهایی که در میدان کار زار با دشمن روبرو شده با وی جنگیده بودند اظهار می داشتند که : اگر ما نبودیم ، شما این غنیمتها را به دست نمی آوردید. این ما بودیم که با آنها درگیر شده و به جنگ با خود سرگرمشان کرده بودیم ، به طوری که مجالی نداشتند که به شما بپردازند. پس این غنایم به ما می رسد! اما آنهایی که از ترس نزدیک شدن دشمن به رسول خدا(ص )، پاسداری و نگاهبانی از حضرتش را بر عهده گرفته بودند، می گفتند: شما به تصرف این غنایم از ما سزاوارتر نیستید، زیرا که ما می توانستیم با دشمنی که خداوند او را زبون ما ساخته بود در افتاده پیکار کنیم

، و هم توانایی آن را داشتیم که اموال و داراییهای ایشان را که بی هیچ پاسداری بر جای مانده بود تصاحب نماییم . اما از بیم یورش دشمن به پیامبر خدا چنان کارهایی را نکردیم و در کنار حضرتش به نگهبانی ایستادیم ، پس شما در تصرف آن از ما سزاوارتر نمی باشید.