دو مکتب در اسلام جلد دوم صفحه 74

معنا و مدلول لفظ غنیمت و مغنم

معنا و مدلول لفظ غنیمت و مغنم ، پس از

سپری شدن دوران جاهلیت دو نوبت مورد دگرگونی قرار گرفته است : یک بار در تشریع اسلامی ، و بار دیگر به وسیله متشرعین . تا جایی که این دو لفظ از لحاظ معنی و مفهوم نزد و متشرعه با سلب و نهب و حرب یکی شده اند. از باب مثال ، هر گاه فردی عرب زبان بگوید: سلبه سلبا منظور این است که هماوردش را لخت کرده ، لباس و سلاح و مرکب سواری و هر چه را که حریفش با خود داشته برگرفته است . جمع آن هم اسلاب می باشد. و اگر بگوید: حربه حربا به این معنی است که هر چه که داشته گرفته و چیزی برای او نگذاشته است . و اگر گفته شود حرب الرجل ماله ، یعنی آنچه را که داشته به یغما رفته است . اما نهبه وقتی است که مالی از کسی بزور گرفته شود.

الفاظی که گذشت در فرهنگنامه ها و کتابهای لغت این چنین معنی شده (294) و به همین معانی نیز، هم درحدیث و سیره آمده و هم ازجانب صحابه به شرح ذیل به کار رفته است .

الف ) در حدیث

در حدیث آمده است که : من قتل قتیلا فله سلبه (295). یعنی سلب اموال همراه کشته شده ، از آن کشنده اوست .

رسول خدا(ص ) به خنیا گری که از حضرتش فرمان خواست تا در مدینه به کار آواز خوانی بپردازد فرمود: واحللت سلبک نهبه لفتیان اءهل المدینه (296). یعنی اجازه می دهم تا جوانان مدینه دارو ندارت را به یغما ببرند.

ب ) در سیره

آنگاه که رسول خدا(ص ) در جنگ حنین به ابوسفیان بن حرب (297)، صفوان بن - امیه (298)، عیینه بن حصن (299) و اقرع بن حابس (300) صد شتر، و به عباس بن مرداس (301) کمتر از آنها بخشید، عباس به اعتراض طی اشعاری گفت :

اءتجعل نهبی و نهب العبید