دو مکتب در اسلام جلد سوم صفحه 318

سپس به ذکر سندی دیگر می پردازد و می گوید: و از آن جمله عده ای که قبلا نامشان گذشته است ، برایم روایت کرده اند به موجب اجازه روایتشان از... آنگاه به ذکر اسامی مشایخ خود تا شهید محمد بن مکی (م 786) (409) می پردازد و سند روایتش را از ایشان می آورد.

بدین سان مجلسی راهها و اسانید خود را در اجازه روایت و تالیفش می آورد، و در بیشتر جاها لفظ اخبرنی را به کار می برد که دلالت بر شنیدن از استاد، یا شنیدن آنچه را بر استاد خوانده اند، می کند و زنجیروار آن را به صاحب تالیفی می رساند که اجازه روایت تالیفش را به او داده است .

آنگاه در پایان اجاره نامه خود می نویسد

آنگاه در پایان اجاره نامه خود می نویسد: این مطالب را به دست خود... محمدباقر بن محمدتقی ... در سال 1908 هجری نگاشته است . (410)

همانند این اجازه نامه ها در مجلدات مختلف بحارالانوار بسیار آمده که در آنها از خواندن کتابها بر اساتیدی که اجازه روایت آنها را داده اند، یاد شده است ؛ مانند اجازه

ای که شیخ حسن علی بن مولی عبدالله در سال 1034 هجری به محمدتقی مجلسی داده و در آن آمده است :... و از حدیث ، قسمت بسیاری از تهذیب الاحکام را نزد من قرائت نموده . و بیشتر کتاب من لا یحضره الفقیه و بخشهای بسیاری از کتاب کافی را نزد من شنیده است .

و در اجازه ای که محمدتقی مجلسی (م 1070) به میرزا ابراهیم داده است :... و به او اجازه دادم آنچه را من با قرائت و گوش دادن آنها فرا گرفته و اجازه آنها را از بهاءالمله ... محمد عاملی ... از شیخ عبدالعالی دریافت داشته ام .

و در اجازه محمد بن حسن حر عاملی (م 1104) به محمد فاضل مشهدی آمده است :

او به نزد من آنچه را امکان قرائتش فراهم آمده است ، از کتاب من لا یحضره الفقیه ، از ابتدا تا انتهایش ، و کتاب الاستبصار به طور کامل ، و تمامی اصول کافی ، و بیشتر کتاب تهذیب و غیره را قرائت کرده و بحث و تنقیح و تدقیق نموده و خوب و عالی ، و بیش از کوشش در آن بهره مند شده به طوری که نتیجه سعی و کوشش و قابلیت و استعداد او آشکار و واضح گردیده است ... و شایستگی نقل حدیث روایت آن ، بلکه نقد و بررسی آنها را یافته ، و از من خواسته تا به وی اجازه دهم . و من نیز به انجام خواسته اش مبادرت نمودم ... (411)

این یکی از انواع اجازه هایی است که استاد آن را در نامه ای جداگانه می نویسد. نوع