دو مکتب در اسلام جلد سوم صفحه 362

بنابراین همه آنها در عدم یاری رساندن به امام شریکند، اگر چه کوفیان بار این ننگ و رسوائی را به دوش گرفتند که امام را دعوت کردند، و چون آن حضرت دعوتشان را پذیرفت و به سرزمینشان قدم نهاد، به جنگ با حضرتش برخاستند، و کمر به کشتنش بستند.

امام (ع ) با سخنان و رفتارش بر همه مسلمانان آن عصر، پیش از رسیدنش به سرزمین کربلا، حجت را تمام کرد، اما چون به عراق قدم گذاشت ، و مردم آن سامان آن روی سکه را به وی نشان داده و همه عهد و پیمان خود را به زیر پا نهادند، و دهها هزار رزمنده ایشان ، به خاطر جلب محبت دار و دسته خلافت به ریختن خونش کمر بستند، با سخنان و رفتارش بر همه آنها، بویژه گردانندگان خلافت ، اتمام حجت کرد.

به این ترتیب

به این ترتیب که : به طرفداران خلافت پیشنهاد کرد که دست از او بردارند، تا او هم اسلحه را بر زمین بگذارد و به همان جا که آمده باز گردد. یا به یکی از مرزهای کشور روی آورده ، در آنجا چون یکی از مسلمانان زیست کند و در بود و نبود با آنها شریک باشد. و به این ترتیب هیچ خطری از ناحیه او، حکومت ایشان را تهدید نمی کند؛ همچون موقعیتی که سعد وقاص و عبدالله عمر و اسامه بن زید با پدرش امیرالمؤ منین علی (ع ) داشته و از بیعت

با امام سر باز زده بودند.

اما چون سپاهیان خلافت از پذیرش این پیشنهاد، جز با بیعت امام (ع ) و تسلیم شدن بی چون و چرایش به فرمان ابن زیاد روی برتافتند، او هم چنین شرایطی را نپذیرفت و آماده دیدار با خدا گردیده . برای اتمام حجت با سپاهیان خلافت از مردم عراق ، و اتمام حجت با اصحاب و یارانی که در رکابش بودند، پسین روز نهم محرم از کوفیان خواست که تنها یک شب به او مهلت دهند تا خدایش را نماز گزارد و به درگاهش زاری کرده قرآن بخواند که اینها مورد علاقه اوست .

پس از بگو مگوهایی ، با درخواستش موافقت کردند. پس یارانش را شامگاه دهم محرم به نزد خود فرا خواند و سخنرانی کرد و ضمن آن فرمود:

با توجه به آنچه امروز از دشمنان خود دیدیم ، بی گمان بدانید که فردا با اینان بجز جنگ و نبردکاری دیگر نخواهیم داشت . این است که من به همه شما اجازه می دهم که آزادانه برخاسته و بروید که آزاد هستید، و مرا بر گردن شما حقی نیست .

تاریکی شب بر سرتان دامن گسترده است ، از ظلمت آن استفاده کرده و هر کدامتان دست یکی از مردان اهل بیتم را گرفته ، با خود ببرید، که خدایتان پاداش نیکو عطا کند. پس در محل و شهرهای مختلف پراکنده شوید که این مردم در پی دستیابی به من هستند، و چون بر من دست یافتند، از دستگیری دیگران دست بر می دارند.

هاشمیان در پاسخ امام گفتند: چرا چنین کنیم ؟ برای اینکه بعد از تو زنده بمانیم ؟ خدا