ترجمه المراجعات : گفت و شنودهای مذهبی حق جو و حق شناس صفحه 265

حق شناس

اِجماعی، نیست

منظور رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از «امّت من بر خطا اجتماع نمی کنند» و «بر ضلالت و گمراهی، اجتماع نمی نمایند» این است:

در امری که «امّت» به «مشورت» پردازد و با «اختیار» خود و «اتّفاق آراء» آن را مورد تصویب قرار دهد، خطا و گمراهی در آن راه نخواهد داشت. این معنی از سنّت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم «مُتبادر» می شود و بس.

امّا کاری که براساس «نظریّه شخصی چند نفر از امّت» باشد، که برای پیشبرد آن به پا خیزد و بتوانند «اهل حلّ و عقد» و افراد فهمیده و آگاه امّت را بر آن «مجبور» سازند، دلیلی بر درستی و عدم گمراهی آن وجود ندارد.

همه ما می دانیم که «بیعت سقیفه» از روی مشورت صورت نگرفت، بلکه «عمر بن خطّاب»، «ابو عبیده جرّاح» و چند نفر که با این دو بوده اند قیام نموده، و به طور ناگهانی، زُبدگان امّت و اهل حلّ و عقد را در بُن بست و جریان از کار گذشته قرار دادند؛ زمینه جامعه اسلامی و جوامع اطراف آن، و اوضاع زمان نیز با آنها مساعدت نمود، و بالاخره به خواسته خود رسیدند.