آنگاه هدایت شدم صفحه 59

محض ورود، سری به سفارت عراق زدیم و به سرعتی که هرگز تصورش را نمی‌کردم، ویزا دریافت نموده و از آنجا خارج شدیم درحالی‌که به من تبریک می‌گفت و خدا را از این بابت ستایش می‌کرد.

زیارت عراق، برای نخستین‌بار

با یکی از ماشینهای «شرکت جهانی نجف» که خیلی بزرگ و کولردار بود از دمشق به سوی بغداد راه افتادیم و وقتی به بغداد رسیدیم، درجه حرارت هوا ۴٠ درجه بود فورا با هم به خانه‌اش در محله «العقال» که جای زیبائی بود رفتیم. وارد منزل کولردار شدم و استراحت کردم، او نیز یک پیراهن بلندی برایم آورد که آن را «دشداشه» می‌نامیدند، میوه و غذا آورد، و یک‌یک افراد خانواده‌اش بر من-با کمال ادب و احترام-وارد شدند، و سلام کردند و پدرش بگونه‌ای با من معانقه کرد که گویا قبلا مرا می‌شناخته است. ولی مادرش درحالی‌که عبای سیاهی در بر داشت، دم در ایستاد و از همان جا سلام و خوش‌آمد گفت و دوستم معذرت‌خواهی کرد که مادرش به من دست نمی‌دهد زیرا از نظرشان این دست دادن به نامحرم، حرام است. من بیشتر شگفت‌زده شدم و به خودم گفتم: ما اینها را به خروج از دین متهم می‌کنیم درحالی‌که خیلی بیش از ما مقیّد به احکام دین هستند.

من در خلال آن چند روزی که با او هم‌سفر بودم، بزرگواری و جوانمردی و عزّت نفس و کرامت انسانی و شهامت را در او یافتم، پارسائی و تواضعی از او دیدم که قبلا در هیچ‌کس ندیده بودم و احساس کردم که غریبه نیستم و گویا در منزل خودم می‌باشم.

شب به پشت‌بام رفتیم که در آنجا برای خواب فرش انداخته بودند، ولی