عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن صفحه 339

صدر آیه مبارکه ظهور بر وقوع شک ازپیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در دریافت وحی دارد(1) و در ذیل آیه خداوند پیامبر را از شک و تردید و دودلی نهی می کند. نتیجه این می شود که پیامبر در مقام دریافت وحی معصوم نبوده و نمی دانسته که آنچه دریافت نموده، حق و از جانب آفریدگار است یا خیر؟

نقد و بررسی

پاسخ از صدر آیه: این آیه مبارکه بیانگر شک پیامبرصلی الله علیه وآله نیست؛ زیرا شرطیه مستلزم وقوع تالی و مقدم نیست؛ زیرا طرفین از دو تا محال تشکیل شده است. مثل اینکه بگوییم اگر زید حجر باشد، جماد است.

پاسخ از ذیل آیه: نهی از چیزی مستلزم وقوع آن نیست بنابراین جماعتی از مفسران - با توجه به مقام مقدس نبوی صلی الله علیه وآله - معتقدند گرچه خطاب به پیامبرصلی الله علیه وآله است، مقصود غیر پیامبرصلی الله علیه وآله است.(2)

مراد این است که آنچه از پروردگار است حق است، پس جای شک و تردید نیست و هیچ کس نباید در آن شک و تردید داشته باشد.(3)و(4)

1- ر.ک: تقی الدین أحمد بن علی مقریزی، إمتاع الأسماع، تحقیق: محمد عبد الحمید النمیسی، ج 11،ص192و 193، بیروت: دار الکتب العلمیهْ، چ 1، 1420.
2- ر.ک: إمتاع الأسماع، ج 11، ص190.
3- ر.ک: أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص 227.
4- در روایات ذکر شده که رسول اکرم صلی الله علیه وآله نه شک داشته و نه پرسیده اند: «... عن إبراهیم بن عمیر رفعه إلی أحدهما فی قول الله عزوجل لنبیه صلی الله علیه وآله (فان کنت فی شک مما أنزلنا إلیک فاسأل الذین یقرؤن الکتاب من قبلک) قال: قال رسول الله صلی الله علیه وآله لا أشک ولا أسأل». (علل الشرائع، الشیخ الصدوق، ج 1، ص 130، باب 107، ح 2، منشورات المکتبهْ الحیدریهْ ومطبعتها، النجف الأشرف) این مطلب در کتب دیگر تفسیری شیعه و اهل تسنن نقل شده است: تفسیر نور الثقلین، الشیخ الحویزی، ج، ص 319، ح 127؛ جامع البیان، إبن جریر الطبری، ج 11، ص 217-218؛ تفسیر ابن أبی حاتم الرازی، ج 6، ص 1986، ح 10583(از ابن عباس نقل کرده است)؛ تفسیر القرآن، عبد الرزاق الصنعانی، ج 2، ص 298؛ تفسیر مقاتل بن سلیمان، ج 2، ص 104. (محقق کتاب)