- مقدمه 1
- پیشگفتار 4
- 1-1. نمایی کلّی: 7
- اشاره 7
- 1. جریان حاکم: 7
- جریان های سیاسی آن دوره 7
- 2-1. خلفای معاصر دوران امامت امام رضا (علیه السلام) 10
- 1-2-1. هارون (حک: 170-193 ه . ق) 10
- اشاره 10
- 2-2-1. محمد امین (حک: 193-198 ه . ق) 14
- 2-1- 3. عبدالله مأمون (حک: 198-218 ه . ق) 18
- اشاره 18
- 1-3-2-1. مسأله ی ولایت عهدی 24
- 2-3-2-1. وفات یا شهادت امام رضا (علیه السلام) 27
- 3-3-2-1. علل عدم پذیرش خلافت 29
- 2- جریان های مخالف حکومت: 33
- 1-2. خاندان عباسی و هوادارانشان: 33
- اشاره 33
- 2-2. خوارج 38
- 3-2. علویان 41
- 1-3-2. پیشینه ی قیام های علویان 41
- 2-3-2. قیام های علویان در دوره امامت امام رضا (علیه السلام) 44
- اشاره 44
- 1-3-2-2. قیام ابن طباطبا و ابوالسرایا 48
- 2-3-2-2. قیام محمد فرزند امام صادق (علیه السلام) معروف به دیباج: 52
- 4-3-2-2. قیام زید معروف به زید النار 55
- 3-3-2-2. قیام حسین بن حسن معروف به ابن افطس 55
- 5-3-2-2. قیام ابراهیم فرزند امام موسی کاظم (علیه السلام) 57
- جمع بندی و نتیجه گیری 59
- منابع: 62
مقدمه
اهل بیت (علیهم السلام) گنجوران دانش اند. رودها و جویبارهای دانش که مزرعه ی جان آنان را در چهارده قرن اخیر سیراب و شاداب ساخته است، از بلندای قامت آسمانی این کوه نور، سرچشمه می گیرد. امام عالمان و عارفان علی (علیه السلام) فرمود: «ینحدر عنی السیل و لا یرقی الی الطیر» آبادانی و شادابی دیارعلم و آگاهی از تلألو فروزنده ی دانش این خاندان است که پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمود: «انا مدینه العلم و علی بابها»،
دانش اهل بیت (علیهم السلام) از جنس دریافتنی است نه آموختنی، علم حضوری است نه حصولی و این از آن جهت است که آنان حقیقت علم را با جان آسمانی خویش دریافته اند. حضرت علی (علیه السلام) در وصف عارفان (که خود آن حضرت مولای آنان است) فرمود: «هجم بهم العلم علی حقیقه البصیره و با شروا روح الیقین ».
پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) سرسلسله ی این خاندان نور و روشنایی، هر چند که خود درس ناخوانده و مکتب نرفته برد، اما پیام و رسالت او، تلاوت و خواندن، آموختن و فرا گرفتن و علم و آگاهی بود. رسالت او با «اقراء» آغاز شد و با دانش و بینش که جان های شیفته را سرشار می کرد، تداوم یافت. «هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه».
او بارسالت خویش، جان های مرده را از مرداب روزمرگی و ضلالت ها تا باغستان بهشتی حیات و زندگی، رهنمون شد و انسان اسیر در کژراهه ها و پرت گاه های تباهی را به شاهراه