تاریخ فلسفه و تصوف صفحه 21

سیاح پیاده: بلی، چنین است. حق همین است.

دکتر حسین خان: پس با اجازه خود آقا، برای این که گفتار شما در قلب ما جای گیرد، یا باید مطالب شما را ما به عقل بفهمیم، یا به گفته خودتان به کشف و شهود برسیم، یا شرع بر آن دلالت کند.

در جای خود، روشن شده است که عقل مُدْرَکات خاصی دارد و سقوط تکالیف شرعی از محدوده درک و فهم عقل خارج است.

نیز، معلوم است که کشف و شهود هم ممکن است از القائات شیطانی حاصل شود؛ پس دلالت آن هم از اعتبار ساقط است.

در شرع هم هیچ آیه و روایتی بر سقوط تکالیف دلالت ندارد؛ علاوه بر این که قرآن مجید رسیدن به درجات عالی بهشت و مقام قرب پروردگار را برای مؤمنین و عاملین به همین عبادات قرار داده و مؤمنین و متقین را به این صفات و عبادات وصف نموده است.(1)

از جانشین رسول اکرمˆ که علی و یازده وصی اویند درباره نماز رسیده که «نماز مایه قرب خداست»(2) و «زمانی که بنده مشغول نماز می شود، رحمت بر او نازل می گردد»(3) و«فرشتگان اطراف او را می گیرند»(4) و «نماز را عمود دین معرفی فرموده»(5) و «قبولی همه اعمال نیک را منوط به قبولی نماز قرار داده اند»(6).

1- برای نمونه؛ آیه 56 سوره الذاریات: ]وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلّاَ لِیَعْبُدُونِ[ و آیه 162 سوره النساء: ]وَ الْمُؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مَاأُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ الْمُقیِمِینَ الصَّلَاهَ وَالْمُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَالْمُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ أُولئِکَ سَنُؤْتیِهِمْ أَجْراً عَظِیماً[.
2- ر.ک: بحارالأنوار، ج82، ص307، ح4 (باب چهارم از ابواب فضلها و عللها و... از کتاب الصلاه).
3- ر.ک: غرر الحکم، ص817، شماره 60 .
4- ر.ک: بحارالأنوار، ج82، ص215، ح30 (باب اول از ابواب فضلها و عللها... از کتاب الصلاه).
5- ر.ک: بحارالأنوار، ج82، ص218، ح36 (باب اول از ابواب فضلها و عللها... از کتاب الصلاه).
6- ر.ک: بحارالأنوار، ج82، ص227، ح53.