تاریخ فلسفه و تصوف صفحه 25

اما خلوت نشینی و دوری از خلق؛ می دانیم که دین اسلام دینی است که برای اجتماع اهمیت فراوان قائل شده و ثواب های زیادی برای ملاقات با برادران ایمانی، تشییع جنازه مؤمن، حضور در نمازهای جماعت، عیادت بیماران، برآوردن حوایج برادران ایمانی و امور دیگری از این قبیل قرار داده که همه این امور با معاشرت و اجتماع ملازم است.

آیا شما با این طریقت می خواهید بشر را خداشناس کنید و ملل متمدن دنیا را به دین اسلام دعوت کنید؟! می خواهید بگویید: مردم، اگر می خواهید خداشناس و مسلمان شوید، باید گوشت نخورید، با مردم معاشرت نکنید، از اجتماع دوری جویید و از زنان پرهیز کنید؟ مطمئن باشید ملل متمدن دنیا به دینی که طریقه خداشناسی اش این باشد جز با خنده

و استهزا پاسخ نخواهند داد.

حاجی صمد: آقای دکتر، بنابراین آیا خداشناسی به مردها منحصر خواهد بود یا زن ها هم باید ریاضت بکشند و ترک گوشت حیوانی و شوهر کنند تا خداشناس شوند؟ آیا آن وقت دنیا، با این طریقت، یک پارچه در فحشا و فساد سقوط نخواهد کرد؟!

خانقاه کجاست؟

دکتر حسین خان: چون نزدیک ظهر است و بسیار گرسنه ایم، تا آقای حاجی خلیل دستور ناهار می دهند، شما بیان فرمایید که خانقاه کجاست و در آنجا چه خبر است.

سیاح پیاده: همان طوری که مسجد جای اهل شریعت و متدیّنین است، خانقاه هم مکان فقرا و اهل طریقت و حقیقت است.

حاجی محمدعلی: یعنی درویش ها در خانقاه اجتماع نموده مشغول نماز و قرآن و دعا می شوند؟

سیاح پیاده: بلی، اهل حق در خانقاه جمع می شوند؛ ولی آن ها عبادت های دیگری دارند.

حاجی صمدآقا: خواهش می کنم عبادت های آن ها در خانقاه را بیان فرمایید.

سیاح پیاده: خانقاه مرکز استراحت، عبادت، ذکر، سرور و صفاست؛ یعنی از مراجعان

و میهمانان با صدق و صفا پذیرایی می شود. چنانچه کسی مایل به عبادت باشد، در حلقه ذکر می نشیند؛ اگر طالب ریاضت باشد، در گوشه ای به مدّت چهل روز به ریاضت مشغول