تاریخ فلسفه و تصوف صفحه 66

من پناه شمایم. پس هنگامی که دو گروه یکدیگر را دیدند، [شیطان] به عقب برگشت و گفت: من از شما بیزارم. من چیزی را می بینم که شما نمی بینید.

پس کسی که نعمت وجود پیامبران و رسولان خدا را کفران بکند و از قرآن که خداوند برای هدایت بندگانش به وسیله اشرف خلقش فرستاده روی برگرداند و درِ خانه این و آن

و پیروان شیطان برود، مستحق دوری از رحمت خدا می شود و از امان و حفظ الهی خارج می گردد و شیطان در نظر او به صورت زیبایی متصور می شود و لشکریان شیطان روح او را به محضر شیطان حاضر می کنند و شیطان به او الهام و وسوسه می نماید و او را واسطه بین خود و مردم قرار می دهد. در این حال، بیچاره که ای بسا در حال ریاضت هم افتاده گمان می کند که به معراج رفته است؛ چنان که محیی الدین به سوی شیطان و به معراج او رفت و واسطه بین او و مردم شد و دستور نوشتن کتاب فصوص را از او گرفت و خود نیز قرین و معین او شد.

بعید نیست که شیطان در این حالت به شخص تلقینات کفر آلود بنماید؛ چنان که شیطان به فردی در حال طواف خانه خدا گفت:

]إِنَنِّی أَنَا اللهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَأَقِمِ الصَّلَاهَ لِذِکْرِی[(1) . وقتی این قضیه به حضرت رضا† عرضه شد، حضرت فرمود:

شهادت می دهم که او را جز شیطان نخوانده است.(2)

مکاشفات شیطانی

در طرایق الحقایق، مکاشفه ای از یک صوفی نقل می شود که گفت:

در حال مناجات بودم که حجاب برطرف شد و او را بر عرش دیدم؛ پس برای او