مدیریت و فرماندهی در اسلام صفحه 112

صورت می گیرد; در حالی که تشویق باید کاملاً گستردگی و شمول داشته باشد.

5 تشویق باید بر اساس «ضوابط» صورت گیرد نه «روابط»، و

چیزی اسفبارتر از این نیست که افراد تحت پوشش فرماندهی و مدیریّت ببینند «روابط» بر این مسأله حاکم است نه «ضوابط»، که این امر مایه دلسردی و بدبینی و فقدان نشاط در یک تشکیلات می شود.

6 طبیعی است که میان تشویق و کار انجام شده باید تناسبی وجود داشته باشد و سلسله مراتب و کمّیّت و کیفیّت در این زمینه ملحوظ گردد.

علی(علیه السلام) فرمود:

«اَلثَّناءُ بِأَکْثَرَ مِنَ الاِْسْتِحْقاقِ مَلَقٌ وَالتَّقْصیرُ عَنِ الاِْسْتِحْقاقِ عِیٌّ أَوْحَسَدٌ; ثنا گفتن و تمجید بیش از حدِّ شایستگی و لیاقت، تملّق و چاپلوسی است، و کمتر از حدِّ لازم، ناشی از عجز یا حسد است!»(1)

7 تشویقها معمولاً در حضور جمع صورت می گیرد و یا نتیجه آن به اطّلاع عموم می رسد; ولی مواردی وجود دارد که باید تشویق شکل خصوصی و محرمانه داشته باشد، و مدیران با ذکاوت خود می توانند این موارد استثنائی را تشخیص دهند.

شرایط تنبیه

«تنبیه» چنان که از نامش پیداست، به منظور «آگاه سازی» صورت می گیرد; یعنی، باید جهت گیری آن به این سمت باشد.

گر چه مجازات و توبیخ هرگز نمی تواند نخستین واکنش در برابر افراد متخلّف باشد; بلکه، باید قبل از هر چیز دست به دامان آموزشهای فرهنگی زد.

و نه می تواند مشکل تخلّفات و بی انضباطی ها و خیانتها را به طور کامل حل کند; ولی به هر حال، چیزی است که چشم پوشی از آن به طور کلّی نیز برای هر

پاورقی

1 نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 347.