مدیریت و فرماندهی در اسلام صفحه 118

فرماندهی بنی اسرائیل به وسیله پیامبر آن زمان «اشموئیل» برای پیکار با «جالوت» که سلطان جبّار آن زمان بود، روی دو ویژگی مهم یعنی گستردگی علم و جسم تکیه شده است; آنجا که می فرماید:

«إِنَّ اللّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَزادَهُ بَسْطَهً فِی الْعِلْمِ وَالجِسْمِ وَاللّهُ یُؤْتی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَاللّهُ واسِعٌ عَلیمٌ; خداوند او را بر شما برگزیده و به او توانائی جسمانی و علمی بخشیده و خداوند حکومت را به هر کس بخواهد (شایسته ببیند) می بخشد و احسان خداوند وسیع است; و (از لیاقت افراد برای منصب ها) آگاه است».(1)

روشن است که قدرت جسمانی و فکری دو شرط اساسی برای پیکار با دشمن سر سخت است.

2 در سوره یوسف به هنگامی که پیشنهاد سرپرستی خزانه داری مصر از سوی یوسف مطرح شد، او روی امانت و آگاهی خویش تکیه کرده و می گوید:

«إِجْعَلْنی عَلی خَزائِنِ الاَْرْضِ إِنّی حَفیظٌ عَلیمٌ; مرا سرپرست خزائن سرزمین (مصر)

قرار ده، که نگهدارنده و آگاهم!»(2)

قابل توجّه این که، در معیارهای قرآنی در هر مورد روی صفاتی متناسب با همان پست و مقام تکیه شده است.

در مورد فرماندهان روی عنوان «زادَهُ بَسْطَهً فِی الْعِلْمِ وَالجِسْمِ».

در مورد کارکنان روی عنوان «اَلْقَوِیُّ الاَْمینُ».

در مورد حافظان مدیریّت و بیت المال روی عنوان «حَفیظٌ عَلیمٌ».

و با توجّه به این که مدیریّت و فرماندهی به خاطر برنامه های پیچیده عصر ما نسبت به گذشته تفاوت بسیار پیدا کرده، ناچار برای گزینش مدیرها و فرماندهان باید یک سلسله اصول کلّی مشترک را در نظر گرفت که در قرآن به آن اشاره شده، و یک سلسله شرایط ویژه که متناسب با همان بخش مدیریّت و فرماندهی است، که باید به آن افزوده شود.

پاورقی

1 سوره بقره، آیه 247.

2 سوره یوسف، آیه 55.