مدیریت و فرماندهی در اسلام صفحه 137

در اوصاف پنجگانه ای که قرآن در آیه 128 سوره توبه برای پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم)ذکر می کند، یکی از صفات ویژه این رهبر بزرگ، این مدیر و فرمانده بی نظیر را «عشق به هدایت مردم» می شمرد و از آن تعبیر به «حَریصٌ عَلَیْکُمْ» می کند که تعبیری است بسیار رسا و گویا و یقیناً اگر آن عشق سوزان به امر هدایت خلق نبود، آنهمه ناملایمات را با آغوش باز استقبال و تحمّل نمی کرد.

شاید تعبیر به «أب» (پدر) در مورد پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و علی(علیه السلام) در آنجا که می فرماید: «اَنَا وَعَلِیٌّ اَبَوا هذِهِ ألأُمَّه; من و علی دو پدر این امّت هستیم»(1) نیز اشاره به همین مطلب است که رابطه ما با این امّت رابطه عاطفی پدرانه است; پدری که برای نجات و پیشرفت فرزندش دل می سوزاند و به او عشق می ورزد.

10 تجربه و آزمودگی

هیچ مدیر و فرماندهی در آغاز کارش تجربه قابل ملاحظه ای در مورد آن ندارد; ولی کارهای قبلی او در مشاغل و مناصب دیگر

می تواند زمینه ساز برای منصب فعلی او باشد; و منظور از تجربه و سابقه کار نیز همین است. فی المثل، نباید و نمی توان یک سرباز عادی را بدون طیّ سلسله مراتب، به فرماندهی لشکری منصوب کرد، و اگر ضرورتهای حاصل از انقلاب و کمبودها چنین مطلبی را در بعضی سطوح ایجاب کند، این یک استثنا است، نه یک ضابطه و قانون.

دلیل آن هم روشن است، زیرا مسائل مربوط به «مدیریّت» و «فرماندهی»

بیش از آنچه جنبه علمی و آموزشی دارد، دارای جنبه عملی و تجربی است.

یک فرد ممکن است حدّاکثر استعداد را برای مدیریّت و فرماندهی داشته باشد،

و بالاترین دانشکده های مدیریّت و فرماندهی را نیز بگذراند; مسلّماً چنین کسی

نمی تواند به عنوان یک مدیر یا فرمانده قوی و مطمئن عهده دار مسؤولیّتهای مهم شود; چرا که قسمتهای مهمّ این برنامه را باید به آزمایش و تجربه و کار

فراگرفت.

پاورقی

1 بحار الانوار، ج 16، ص 95.