مدیریت و فرماندهی در اسلام صفحه 153

به همین دلیل، هیچ مدیر و فرمانده مسلمانی نمی تواند خود را از مطالعه حالات پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) مخصوصاً بخشهای مربوط به غزوات بی نیاز ببیند.

همچنین بررسی برنامه های مؤثّر امیرمؤمنان علی(علیه السلام) چه در مبارزاتی که همراه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) به عنوان یک افسر نیرومند با دشمنان داشت، و چه جنگهائی را که شخصاً فرماندهی لشگر را در عصر پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) بر عهده داشت، و چه در پیکارهای او در سه جنگ معروف با «ناکثین» و «قاسطین» و «مارقین» (پیمان شکنان جنگ جمل، جبّاران شام، و خوارج نهروان) بعد از پیامبر رهبری نمود.

همه آن غزوات و این جنگها، مملو از نکات مهمّ مربوط به مدیریّت و فرماندهی مکتبی و اسلامی است که می تواند در همه زمینه ها الهامبخش باشد.

قرآن مجید در مورد شخص پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) پنج صفت را به عنوان دلایل شایستگی او برای این پست و مقام بیان کرده است:

لَقَدْ جائَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ

عَزیزٌ عَلَیْهِ ماعَنِتُّمْ

حَریصٌ عَلَیْکُمْ

بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیمٌ:

از سوی خدا پیامبری به سراغ

شما آمد که از خود شماست (جوشیده از میان توده های شما)!

کسی که ناراحتیهای شما بر او ناگوار و سنگین است!

و برای هدایت و نجات شما سخت کوشا است!

و نسبت به مؤمنان، مهربان و رحیم است!(1)

به این ترتیب، جوشیده بودن از میان توده های جمعیّت و مردم مستضعف، دلسوزی فوق العاده، علاقه شدید به سامان بخشیدن به کار مردمی که تحت رهبری او هستند، و بالاخره مهر و محبّت فوق العاده، از ویژگیهای مهمّ این پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و از خصوصیّات رهبری و مدیریّت او، و هم از عوامل پیروزی سریع و عمیق او بود.

طبق این بیان، هیچ مدیر و فرمانده اسلامی نمی تواند از این صفات پنجگانه خالی باشد.

پاورقی

1 سوره توبه، آیه 128.