مدیریت و فرماندهی در اسلام صفحه 61

اینها مسائلی است که نمونه های آن، در تاریخ اسلام کم نیست و می تواند همیشه برای فرماندهان و مدیران با تفاوت شرایط و ظروف، آموزنده و الهامبخش برای ایجاد انگیزه باشد.

نمونه دیگر (خطبه معروف طارق بن زیاد)

معروف است «طارق بن زیاد» فرمانده لشکر اسلام که برای فتح اسپانیا رفته بود، هنگامی که خود را با انبوه دشمنان نیرومند رو به رو دید، دست به ابتکار عجیب و شجاعانه ای زد که اگر آن نبود، شاید لشکر اسلام در «اندلس» گرفتار شکست عظیمی می شد.

دستور داد کشتی ها را که لشکر به وسیله آن در ساحل اسپانیا پیاده شده بود، آتش بزنند! و آذوقه

یک روز را برای لشگر نگه داشت و گفت بقیّه را آتش بزنند! آنگاه، بر یک بلندی ایستاد و ضمن خطبه ای کوتاه و تکان دهنده گفت:

«یا اَیُّهَا النّاسُ! أَیْنَ الْمَفَرُّ؟ وَ اَلبَحْرُ مِنْ وَرائِکُمْ وَ الْعَدُوُّ أَمامُکُمْ، فَلَیْسَ لَکُمْ وَ اللّهِ إلاَّ الصَّدْقُ و الصَّبْرُ، وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ فی هِذِهِ الْجَزیرَهِ اَضْیَعُ مِنَ اَلاَْیْتامِ فی مَأْدَبَهِ اللِّئامِ! وَ قَدِ اسْتَقْبَلَکُمْ عَدُوُّکُمْ بَجَیْشِهِ وَ أَسْلِحَتِهِ، وَ أَقْواتُهُ مَوْفُورَهٌ، وَ أَنْتُمْ لاوِزْرَ لَکُمْ غَیْرَ سُیُوفِکُمْ، وَ لا أَقْواتَ لَکُمْ غَیْرَما تَسْتَخْلِصُونَهُ مِنْ أَیْدی أَعْدائِکُمْ; ای مردم! راهی برای فرار نیست! دریا پشت سر و دشمن پیش روی شماست! به خدا سوگند جز صداقت و شکیبائی راهی ندارید! بدانید شما در این جزیره بی پناه تر از یتیمان در کنار سفره لئیمان هستید! دشمن شما با تمام قوا و سلاح به استقبال شما آمده و آذوقه فراوان دارد، امّا شما یاوری جز شمشیرها، و آذوقه ای جز آنچه از دست دشمن بیرون می آورید ندارید! (اکنون بیندیشید و تصمیم بگیرید)»(1)

پاورقی

1 وفیات الاعیان ابن خلکان، ج 4، ص 404، طبع مصر نفح الطیّب، ج 1، ص 225.