مدیریت و فرماندهی در اسلام صفحه 80

شایعه شهادت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)

بعضی از سیره نویسان می گویند: یکی از جنگجویان قریش، یک سرباز مسلمان به نام «مُصْعَب» را به گمان این که پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) است، با ضربه سختی از پای در آورد; سپس با صدای بلند فریاد زد: به لات و عزّی سوگند که محمّد کشته شد!

ولی این شایعه خطرناک از دو جهت کاملاً به سود مسلمانان تمام شد:

از یک سو دشمن به گمان این که پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) کشته شده آماده شد «احد» را به قصد مکّه ترک گوید، و گرنه قشون فاتح قریش که شدیدترین کینه و دشمنی را نسبت به اسلام و پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) داشتند و به این قصد هم آمده بودند که از او انتقام بگیرند، بدون کشتن آن حضرت، احد را ترک نمی کردند;

و عجب این که نیروی چند هزار نفری قریش، حتّی نخواست پس از پیروزی در میدان جنگ یک شب را به صبح برساند و تحقیق بیشتری کند، هماندم راه مکّه را پیش گرفت و حرکت کرد!(2)

از سوی دیگر، خبر کشته

شدن پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) سبب شد که به دستور آن حضرت(صلی الله علیه وآله وسلم) عدّه ای از مسلمانان او را با این که سخت مجروح بود بالای کوه بردند تا به مسلمانان نشان دهند که حضرت زنده است، واین سبب شد که فراریان بازگشتند و دور پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) جمع شدند(و این گام دیگری بود).

گرچه شکست در اینجا مهار شد ولی مسلمانان خسارات مالی و جانی فراوانی را متحمّل شدند; هفتاد تن از آنها در میدان جنگ کشته شدند(3) و عدّه زیادی مجروح گشتند.

پاورقی

1 کامل ابن اثیر، ج 2، ص 107.

2 سیره ابن هشام، ج 3، ص 82.

3 ابن اسحاق شهدای احد را 65 نفر شمرده است (سیره النّبی، ج 3، ص 75-80) ابن هشام پنج نفر دیگر را به عنوان استدراک به آن افزوده است; ابن قتیبه دینوری می گوید روز احد چهار نفر از مهاجران و 70نفر از انصار به شهادت رسیدند ابن ابی الحدید از واقدی نقل کرده است تنها از انصار 71 نفر به شهادت رسیدند و چهار نفر از قریش و شش نفر هم از دیگران، جمعاً می گوید 81 تن بوده اند (طبقات، ج 2، ص 42 و 43 شرح نهج البلاغه، ج 3، ص 400).