مدیریت و فرماندهی در اسلام صفحه 90

6 از روشنترین مدارک در این باره، سفارشی است که امام امیرمؤمنان علی(علیه السلام)به سپاهی که برای پیکار با شامیان فرستاد، فرموده است:

«وَاجْعَلُوا لَکُمْ رَقَباءَ فی صَیاصِی الْجِبالِ وَمَناکِبِ الْهِضابِ، لِئَلاّ یَأْتیْکُمُ الْعَدُوُّ مِنْ مَکانِ مَخافَه، اَوْأَمْن، وَاعْلَمُوا اَنَّ مُقَدِّمَهَ الْقَوْمِ وَعُیُوْنُهُمْ وَعُیُوْنُ الْمُقَدِّمَهِ طَلائِعُهُمْ..; بر فراز تپه های مسطّح و در بلندی کوهها، برای خود دیده بانان مستقر دارید، تا دشمن شما را غافلگیر نسازد، و ناگهان از یک نقطه مخفی یا آشکار به شما حمله نکند، و بدانید پیشاپیش لشگر، دیده بانان حرکت می کنند; و پاسداران صفّ مقدّم جبهه، مأموران اطّلاعاتی هستند...!».(1)

7 در فرمان معروف امیرمؤمنان علی(علیه السلام) به مالک اشتر نیز آمده است:

«ثُمَّ تَفَقَّدُ أَعْمالَهُمْ وَابْعَثِ الْعُیُونَ مِنْ أَهْلِ الصِّدْقِ وَالْوَفاءِ عَلَیْهِمْ، فَإِنَّ تَعاهُدَکَ فِی السِّرِّ لاُِمُورِهِمْ حَدْوَهٌ لَهُمْ عَلَی اسْتِعْمالِ الاَْمانَهِ، وَالرِّفْقِ بِالرَّعِیَّهِ..; مأمورانی برای نظارت بر کارمندان خود بگمار، از کسانی که راستگو و با وفا باشند تا حقایق را دقیقاً به تو اطّلاع دهند، زیرا بازرسی مداوم و پنهانی سبب می شود که به امانت داری و مدارا کردن به مردم ترغیب شوند!».(2)

8 امیر مؤمنان علی(علیه السلام) طیّ نامه ای به «قُثَم بنُ عبّاس» فرماندار مکّه، چنین نوشت:

«أَمّا بَعْدُ فَاِنَّ عَیْنی بِالْمَغْرِبِ کَتَبَ إِلَیَّ یُعْلِمُنی أَنَّهُ وُجِّهَ إِلَی الْمَوْسِمِ أُناسٌ مِنْ أَهْلِ الشّامِ الْعُمْیِ الْقُلُوبِ، اَلصُّمِّ الاَْسْماعِ..; مأمور اطّلاعات من در مغرب (شام) برایم نوشته و مرا آگاه ساخته که گروهی از شامیان به سوی «مکّه» گسیل شده اند (گروهی) کوردل، ناشنوا،... (اشاره

به این که مزدوران معاویه تابع هیچ قانونی نیستند.)(3)

پاورقی

1 نهج البلاغه، قسمت نامه ها، نامه شماره 11.

2 نهج البلاغه، قسمت نامه ها و فرمانها، فرمان شماره 53.

3 نهج البلاغه، قسمت نامه ها، نامه شماره 33.