اسلام همان اسلام است صفحه 28

کسی که به وظیفه شرعی خود آگاه نیست بر او نیز حدّ جاری نمی شود, زیرا در اسلام حدّ بر کسی است که حرام را با علم به حرام بودن آن مرتکب می شود, و یا می داند که نباید این کار را انجام دهد . بنابراین, چنانچه از روی نادانی خمر بنوشد یا نماز نخواند گناه یا کیفری بر او نیست, لذا در تاریخ می بینیم شخصی شراب نوشیده بود و ادعا کرد که آیه تحریم (خمر) را نشنیده و حرام بودن شراب خواری را نمی دانسته است؛ امیرمؤمنان دستور داد او را نزد قاریان قرآن ببرند و مسئله آن شخص را از آنان جویا شوند, پس چون قاریان گفتند که او این آیه را نشنیده, حضرت دستور داد حد بَر وی جاری

نشود

شرط های دیگر

برای اجرای قوانین جزائی اسلام شروط دیگری هم در نظر گرفته شده است که در هنگام اجرا باید مدِّ نظر باشد, و برخی علما برای اجرای پاره ای از آن احکام, بیش از چهل شرط را لازم دانسته اند, و روشن است که فراهم بودن همه آن شرایط, اِجرای حدود را به کاری شبیه محال تبدیل می کند, لذا به همین جهت مواردِ اجرای قوانین جزائی در صدر اسلام و بلکه در طول قرن های متمادی نیز از تعداد انگشتان دست فراتر نرفته است

زندان و جریمه

اسلام به غیر از قوانین جزائی, زندان را نیز در نظر گرفته است, امّا بسیار محدود و دقیق و حساب شده است, برای زندانی, در زندان هیچ گونه شکنجه روحی و جسمی جایز نیست, و باید به دور از هر گونه فساد و انحراف باشد, بلکه در قوانین اسلامی, زندانی که باعث تربیت زندانی و تهذیب نفس و اصلاح اخلاق وی, و تعدیل کننده روش و رفتار او می گردد, وضع شده است .

جریمه نیز از جمله قوانین جزائی اسلام است که آن نیز بسیار محدود, و موجب تربیتِ فرد و تهذیب اخلاق وی را در پی داشته باشد . نه این که نسبت به وی اجحاف کنند و ستم نمایند به گونه ای که جلو هر نوع فعالیت فرد را گرفته, او را فقیر و تهیدست گرداند تا نسبت به همه چیز متنفّر و بیزار و ناخشنود گردد . به غیر از زندان و جریمه, قانون دیگری نیز در مجموعه قوانین جزائی اسلام است که نه در محدوده قصاص و نه در دایره حدّ می گنجد , و آن تعزیر و تأدیب, است, امّا این حکم در چارچوب

عقل و عطوفت اسلامی اجرا می شود . و همه این ها برای حفظ حقوق فرد و جامعه و سالم ماندن جامعه از پرده دری است, از این گذشته برخی فقهای معاصر فتوا داده اند : زندانی در اسلام از سیزده دسته تجاوز نمی کند آن هم با شرایطی که باید فراهم شود

افراط و تفریط

قوانین جزائی اسلام به دور از هرگونه اِفراط و تفریط است؛ هم چنان که در زمان رسول خدا و امیرمؤمنان علی که حاکمان اسلامی بودند و اِجرای قوانین به عهده آنان بود؛ به این اصل عمل می کردند . امام حسن مجتبی که زمان کوتاهی متصدی اجرای احکامِ الاهی بودند, به دور از هرگونه اِفراط و تفریط عمل می کردند . امّا سایر امامان حکومت ظاهری نداشتند که اجرای احکام بدست آنان باشد, بلکه, چیزی که از ایشان به ما رسیده است روایات و احادیثی است که فقیهان در کتاب های فقهی خود ثبت کرده اند و آن احادیث و روایات بیانگر سیره این بزرگواران و جدشان رسول خدا و امیرمؤمنان است .