نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 1 صفحه 262

افسانۀ غرانیق در مکتب خلفا

اشاره

مفسّران این بحث را در تفسیر آیۀ 52 از سورۀ حج آورده اند:

وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍّ إِلاّ إِذا تَمَنّی أَلْقَی الشَّیْطانُ فِی أُمْنِیَّتِهِ فَیَنْسَخُ اللّهُ ما یُلْقِی الشَّیْطانُ ثُمَّ یُحْکِمُ اللّهُ آیاتِهِ وَ اللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ

«ما قبل از تو هیچ رسول و نبی نفرستادیم مگر اینکه آنگاه که تمنّا می کرد،شیطان در آن القای وسوسه و شبهه می نمود.پس خداوند آنچه را که شیطان القا کرده نسخ و زایل می فرماید،و آیات خود را استحکام می بخشد.و خداوند دانا و حکیم است.»

طبری،امام مفسّران مکتب خلافت،احادیث و اقوالی که در تفسیر دو لفظ«تمنّی»و«امنیّه» وارد شده به دو بخش تقسیم می نماید و اینگونه نقل می کند: (1)

بخش اوّل از روایات طبری،در تفسیر«تمنّی»و«امنیّه»

طبری در این بخش،نظریات و روایاتی را می آورد که معتقدند پیامبر به خاطر شدّت علاقه به ایمان آوردن قومش،با خود چنین فکر می کرد که با آنها طبق تمایلاتشان به بت ها و خدایان سخن بگوید،و حتّی گاه وبیگاه به همین جهت،میل نداشت که از این بت ها به بدی یاد کند.آنگاه طبری در تفصیل این نظریه به مجموعۀ روایاتی که می آید استناد جسته است:

1. طبری روایت اوّل را از محمّد بن کعب قرظی و محمّد بن قیس نقل می کند.این