نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 1 صفحه 4

اصلی خود را از دست می دهد و معنایی درست ضدّ معنای اوّلیۀ خویش پیدا می کند.گاه دامنۀ مفهوم یک لفظ تنگ شده گاه وسعت می یابد و...از این جهت شناخت زبان و لغت و قواعد دستوری عربی،تا آن حد که بتواند ما را بر این تطوّرات محیط کند و قدرت درنوردیدن زمان و مکان را به ما عطا نماید،لازم است.بنابراین،اوّلین وسیله برای حرکت به سوی شناخت اسلام، آشنایی در حدّ اجتهاد و تخصّص،با زبان و لغت عرب است. (1)

چون بین ما و پیامبر و ائمّۀ اهل بیت علیهم السّلام،یک سلسلۀ عظیم از روات و مؤلّفان کتب فاصله شده اند،اسلام شناس باید در شناسایی صحابۀ پیامبر و ائمّه و انبوه روات و مؤلّفان بی شمار متون اسلامی،صاحب نظر باشد تا بتواند صحّت یا سقم روایات تاریخ و سیره و احادیث را تشخیص دهد،و این تخصّص تا حدّی باشد که بتواند اخباری همچون«اسرائیلیات»را که به متون اسلامی نفوذ کرده (2)،از غیر آنها جدا کند،و یا نفوذ فرهنگ های بیگانه را در مدارک دینی اسلامی تشخیص دهد،و بتواند متون سالم و دست نخورده را برای استنباط حقایق اسلامی یک دست نماید. (3)خیلی روشن است که برای این کار،ناگزیر،دانستن مبانی تفکّر و فلسفه و اعتقادات بیگانه نیز لزوم دارد، و تا انسان این مبانی را به طور عمیق و دقیق نشناسد،از چگونگی نفوذ آن در مکتب مورد تحقیق خود،آگاه نخواهد شد.

این علوم نیز به عنوان دوّمین مقدّمۀ لازم برای شناخت اسلام می باشد،و بدون آنها دریافت صحیح اسلام به عنوان یک متخصّص محال است.از این دو دسته از علوم مقدّماتی که می گذریم، به اصل متون می رسیم؛متونی که متخصّص پس از دانستن علوم مقدّماتی،آنها را به تحقیق می گیرد،و خطوط اصلی تفکّر و ریزه کاری ها و فروعات اسلام را از آنها استنباط می کند.

این متون را می توانیم به چند گروه تقسیم کنیم:

متن اوّلیه و اصلی اسلام،قرآن کریم:

قرآن و روایات واردۀ در ذیل آن،به عنوان تفسیر و بطن و جری و تمثیل و شأن نزول،به عنوان اوّلین و مهم ترین متن اسلام،باید مورد تحقیق دقیق

1- 1) -در این راه دانستن صرف و نحو و معانی و بیان و بدیع و لغت،و بالاخره تاریخ تطوّر این علوم لزوم می یابد.
2- 2) -نمونه های این گونه اخبار را در تفسیر«طبری»و«الدّر المنثور»،در حوادث مربوط به ابتدای آفرینش و مسائل مربوط به مبدأ و معاد ببینید.در مباحث آینده به اینگونه روایات برخورد خواهیم کرد.
3- 3) -بر اثر توطئه ها و عملیات خصمانۀ مانویان(روشنفکران ملحد قرن دوم هجری)متون تاریخی ما چون تواریخ «طبری»و«ابن اثیر»و«ابن خلدون»،از یک سلسله دروغ های اسلام برانداز آکنده شده است.(رجوع کنید به: عبد الله بن سبا،ج 1؛خمسون و مائه صحابی مختلق،اثر القا کنندۀ این سلسله درس ها)