نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 1 صفحه 434

نیز آیۀ تیمم را بدین مناسبت نازل فرمود. (1)

و همچنین ابن جریر از ابراهیم نخعی نقل می کند که او گفت:اصحاب پیامبر در جنگی زخمی شدند.زخمیان زیاد بودند.بعد هم پاره ای از ایشان به جنابت مبتلا گشتند.حادثه را به پیامبر اکرم شکایت بردند.پس آیۀ مبارکۀ وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضی أَوْ عَلی سَفَرٍ... ،به تمامی نازل گردید.

راستی چگونه می توان بین این همه روایت مختلف و متفاوت،ارتباط برقرار کرد و همه را درست و راست دانست؟!

با کمال تأسّف،باید بگوییم روایاتی که به امّ المؤمنین عایشه منسوب است و داستان نزول آیۀ تیمّم را دربردارد،انتشار تمام یافته و حتّی خاورشناسان و اسلام شناسان اروپا و غرب نیز بدان توجّه کرده اند،و در مادّۀ تیمّم کتاب بزرگ«دائره المعارف اسلام»بدان استناد نموده اند. (2)

واقعیت مسأله

ما اگر طبیعت و ساختمان اراضی حجاز را در نظر بگیریم،و کم آبی شدید آن را بدانیم-چنان که در سفرهای متعدّدی که این بنده به این سرزمین مقدّس داشته،مشاهده کرده است-و نیز بدانیم که نماز بلافاصله بعد از بعثت نبوی واجب شده،به این نتیجه خواهیم رسید که امکان ندارد تشریع قانون تیمّم،این مدّت دراز(حدود هجده سال)به تأخیر افتد،و مثلا حکم آن در سال پنجم یا ششم هجری نزول یابد.مسلمانان به ناچار نیازمند چیزی به عنوان جایگزین آب بوده اند که در صورت نیافتن آب برای وضو یا غسل،از آن استفاده کنند.این نیاز،از ابتدای نزول اسلام تا سال ششم،حتما و مسلّما صدها و هزارها بار اتّفاق افتاده و هر بار که مسلمانی گرفتار به محضر پیامبر آمده،پیامبر قانون خدا را برای وی بیان کرده است.این ساختمان طبیعی مسأله بود.امّا اگر تنها به قرآن کریم رجوع کنیم،داستان را به شکل دیگری،غیر از آنچه روایات مورد بحث می گفتند، خواهیم دید.در قرآن کریم حکم تیمّم،در کنار وضو و غسل،به عنوان جایگزین آن دو می آید.

در سورۀ نساء:

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاهَ وَ أَنْتُمْ سُکاری حَتّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ وَ لا جُنُباً إِلاّ