نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 1 صفحه 450

در عصر خلیفه دوم

در عصر خلافت عمر بن خطّاب،خلیفۀ دوم،تمیم داری،عالم نصرانی سابق که یک سال بیشتر از عصر نبوّت را درک نکرده است،اجازه یافت تا برای اصحاب پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و مسلمانان -مانند سلمان و ابو ذر و مقداد و عمّار و حذیفه و خزیمه و دیگران-سخنرانی کند.او در هفته یک روز به عنوان خطیب و سخنران قبل از نماز جمعه،برای عموم مسلمانان مدینه به سخنرانی می پرداخت،و البته مسلمانان می نشستند و سخنان او را گوش می دادند.در عصر حکومت عثمان، وی مأموریت یافت هفته ای دو روز بدین کار بپردازد. (1)

خلیفۀ دوم،با تمیم بسیار با احترام برخورد می کرد و از او با عبارت«خیر اهل المدینه» (2)(بهترین فرد مدینه)یاد می کرد.

این درست در هنگامی است که افرادی چون امام امیر المؤمنین علیه السّلام و بزرگان صحابه وجود داشته اند.بعدها وقتی که به فرمان خلیفۀ دوم،مردم به طبقات گوناگون تقسیم شدند،تمیم در کنار اهل بدر قرار گرفت که در شمار محترم ترین یاران پیامبر بودند و از همه بیشتر حقوق می گرفتند.

در این تقسیم بندی بدریان در رأس قرار داشتند که مهاجرین آنها پنج هزار درهم و انصاریانشان چهار هزار درهم دریافت می کردند.دستۀ بعد کسانی بودند که در جنگ احد شرکت داشتند،سپس اهل خندق،بعد از ایشان اهل جنگ خیبر و بعد صلح حدیبیه.آخرین گروه افرادی بودند که بعد از پیامبر مسلمان شده بودند که از بیت المال دویست درهم دریافت می کردند.

بنابراین،خلیفه،تمیم داری را به اهل بدر ملحق ساخت.بدین ترتیب وی کنار طبقۀ پیشقدمان و بزرگان اسلام قرار می گرفت و از بیت المال پنج هزار درهم حقوق دریافت می کرد. (3)همچنین هنگامی که عمر دستور داد تا نمازهای نافله و مستحبّ ماه رمضان،به جماعت خوانده شود(سال چهاردهم هجری)،دو نفر را به امامت جماعت منصوب داشت که یکی از آنها تمیم داری-راهب و عالم نصرانی سابق-بود.او با لباسی که به هزار درهم خریده بود،با نهایت جلال در نماز جماعت

1- 1) -تهذیب تاریخ ابن عساکر 360/3؛سیر اعلام النبلاء(ذهبی)448/2،چ لبنان.
2- 2) -الاصابه 473/3،چ قاهره 1358،و در روایت ذهبی،«خیر المؤمنین»آمده است.(رجوع کنید به:سیر اعلام النبلاء 446/2،چ بیروت 1401)
3- 3) -فتوح البلدان556/،چ مصر،تحقیق دکتر صلاح الدّین المنجد.